Skip to content
Home » Η διαμάχη του Κόντογλου με τον Λουντέμη με διαιτητή τον ποιητή Χρονόπουλο

Η διαμάχη του Κόντογλου με τον Λουντέμη με διαιτητή τον ποιητή Χρονόπουλο

    Η διαμάχη του Κόντογλου με τον Λουντέμη με διαιτητή τον ποιητή Χρονόπουλο

    Published
    Ο Μενέλαος Λουντέμης (αριστερά) και ο Φώτης Κόντογλου

    Η διαμάχη του Κόντογλου με τον Λουντέμη με διαιτητή τον ποιητή Χρονόπουλο

    Published
    Ο Μενέλαος Λουντέμης (αριστερά) και ο Φώτης Κόντογλου
    Η φιλόλογος Γιούλη Χρονοπούλου αφηγείται στο Short Stories μια ιστορία από τα χρόνια της Κατοχής, για το πώς ο πατέρας της γνώρισε τον ζωγράφο Φώτη Κόντογλου και πώς τον συμφιλίωσε με τον λογοτέχνη Μενέλαο Λουντέμη όταν διαφώνησαν για έναν πίνακα

    Ο πατέρας μου Λάμπης Χρονόπουλος γνώρισε τον Φώτη Κόντογλου, με τον οποίο διατήρησε στενή φιλία παρά τη διαφορά ηλικίας, μέσω του Μενέλαου Λουντέμη. Ήξερε την αγάπη του πατέρα μου για το έργο του Κόντογλου και το ότι ήταν γείτονες στη συνοικία Κυπριάδου στα Άνω Πατήσια. Οπότε μια μέρα του 1942 ο Λουντέμης του πρότεινε να τον επισκεφτούν. Εκείνος τον επισκεπτόταν συχνά και τον αγαπούσε. Μολονότι τον ενοχλούσε που είχε γίνει θρησκόληπτος, όπως έλεγε.

    Τον βρήκαν στο ισόγειο μιας διώροφης μονοκατοικίας της οδού Αγίας Λαύρας. Συγκατοικούσε με την οικογένεια του ιδιοκτήτη. Είχε μόλις πουλήσει για λόγους επιβίωσης το ιδιόκτητο σπίτι του εκεί κοντά. Και είχε φτιάξει πάλι με τη Μαρία, τη γυναίκα του, ένα νοικοκυρεμένο καταφύγιο. Μίλησαν για τις πίκρες και τις αγωνίες της εποχής σε μια θερμή συζήτηση. Αλλά ο Λουντέμης άρχισε να πιλατεύει τον Κόντογλου και να του λέει πως η τέχνη του έπρεπε να μπει στην υπηρεσία του λαού και των αγώνων του. Να μην καταπιάνεται με θέματα ξεπερασμένα.

    Μπροστά τους κρεμόταν ένας πίνακάς του, εξαιρετικής τέχνης, του 1930. Παρουσίαζε σε βυζαντινή τεχνοτροπία μια ομάδα δεκαέξι ημίγυμνων βασανιζόμενων αντρών διάφορων ηλικιών.  Υπόμεναν, με έκδηλη ομοψυχία και ψυχική ανάταση, κάποια μαρτύρια που δεν αποτυπώνονταν, ανάμεσα σε οστά συνανθρώπων τους. Το ονόμαζε Η κοιλάς του Κλαυθμώνος.

    Έλεγε λοιπόν ο Λουντέμης ότι αντί να παρασταίνει τούτους τους αγίους, θα έπρεπε να ζωγραφίζει τον λαό που υποφέρει και αγωνίζεται. Έτσι ώστε η τέχνη του να έχει χρησιμότητα. Ο Κόντογλου διαμαρτυρόταν για τις «κοινοτοπίες» του Μενέλαου. Του έλεγε πως η τέχνη είναι κάτι πιο βαθύ και πνευματικό, ικανή να εκφράζει την ουσία της ζωής κι έναν κόσμο αιώνιο, πέρα από τον προσκαιρινό και τον ορατό.

    Έλεγε ο Λουντέμης στον Κόντογλου ότι αντί να παρασταίνει αγίους, θα έπρεπε να ζωγραφίζει τον λαό που υποφέρει, ώστε η τέχνη του να έχει χρησιμότητα

    Τότε ζήτησαν τη γνώμη του πατέρα μου, που ήταν δεν ήταν 20 χρόνων, αναμειγνύοντάς τον παραχωρητικά στη συζήτηση. Εκείνος απάντησε με συμφιλιωτική διάθεση ότι είναι φυσικά χρήσιμο και ενδιαφέρον να ασχολείται ο καλλιτέχνης με τα προβλήματα του καιρού του και να συντάσσεται με τους αγώνες του λαού του και με το δίκιο, αλλά τούτο δεν είναι ανάγκη να γίνεται πάντα, αφού η τέχνη έχει κι άλλα ενδιαφέροντα που διατηρούν την αξία τους, ούτε προπάντων να γίνεται χτυπητά.

    Ειδικά αυτός ο πίνακας, παρατήρησε, ανακαλεί τη σύγχρονη τραγωδία και θα μπορούσε να ’ναι ένα αναμφισβήτητα σύγχρονο έργο, αν είχε ένα σύγχρονο τίτλο, ας ήταν δουλεμένο με βυζαντινή τεχνοτροπία.

    Η γνώμη τούτη ικανοποίησε και τους δυο συνομιλητές και ξαναγύρισαν την κουβέντα στον φιλικό της τόνο.

    Ο Κόντογλου με τούτο και μ’ άλλα συμπάθησε τον πατέρα μου. Σε λίγο τον ρώτησε από πού κατάγεται. Εκείνος, παρότι είχε γεννηθεί στην Αθήνα, λογάριαζε εξίσου για πατρίδα του τον τόπο καταγωγής του κι αυτόν συνήθως ονομάτιζε. Του είπε λοιπόν πως είναι από την Αρκαδία, Γορτύνιος. Ο Κόντογλου μούδιασε. «Ε» του λέει τέλος, «από παντού βγαίνουν καλοί άνθρωποι».

    (Για την ιστορία, ο πίνακας πράγματι μετονομάστηκε, αποκτώντας κατά καιρούς διάφορους τίτλους: Οι μάρτυρες, Οι πρόσφυγες, Οι όμηροι. Άρα και διαχρονικό νόημα για τα βάσανα του κόσμου. Επίσης δύο χρόνια αργότερα ο Κόντογλου εικονογράφησε το πρώτο ποιητικό βιβλίο του πατέρα μου.)

    banner_300_250
    Picture of Γιούλη Χρονοπούλου
    Η Γιούλη Χρονοπούλου είναι φιλόλογος

    ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS

    MORE STORIES

    ΓΙΟΥΛΗ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ ΣΕΞΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟ SHORT STORIES
    Short

    Όταν το ΑΚΕΛ πήρε διαζύγιο από τον φεμινισμό σε ένα σχολείο

    Η Γιούλη Χρονοπούλου μεταφέρει στο Short Stories μια ιστορία έμφυλης διάκρισης που σημειώθηκε τη δεκαετία του 1990 σε λονδρέζικο σχολείο το οποίο ελεγχόταν από το ΑΚΕΛ, τον κατεξοχήν αριστερό πολιτικό φορέα της Κύπρου

    Λαύριο ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ shortstories ΓΙΟΥΛΗ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ
    Short

    Συσσίτια από ασήμι στο κατοχικό Λαύριο

    Η Γιούλη Χρονοπούλου γράφει στο Short Stories για τους θαρραλέους εργαζομένους στο Λαύριο που εκμεταλλεύτηκαν το αργυρούχο μετάλλευμα κάτω από τη μύτη των καραμπινιέρων