Ο γάμος των γονιών μου και ο αποχαιρετισμός στον Λακάν

Published

14•12•2024

Η οικογένεια Βαγιατσίδη, από την πλευρά της μητέρας του πατέρα του Richard C. Ledes, στην Τραπεζούντα το 1920, τρία χρόνια πριν από τη μετανάστευσή τους στις ΗΠΑ

Ο γάμος των γονιών μου και ο αποχαιρετισμός στον Λακάν

Published

14•12•2024

Ο Richard C. Ledes, πριν από την προβολή της ταινίας του «Adieu, Lacan» στο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου, γράφει στο Short Stories για το πολυδαίδαλο της μετανάστευσης και της ταυτότητας, εμπνεόμενος από τη δική του οικογενειακή ιστορία, αλλά και τους Φρόιντ, Σαΐντ και Λακάν

Βλέποντας απλώς τον τίτλο της ταινίας μου Αντίο, Λακάν θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι έχει να κάνει με έναν αποχαιρετισμό. Ωστόσο στα γαλλικά το adieu δεν είναι ο συνηθισμένος τρόπος ενός αποχαιρετισμού. Συνήθως λέμε au revoir. Που υποδηλώνει ότι θα ξαναδούμε το άτομο που χαιρετάμε. Το adieu υποδηλώνει οριστικότητα. Έναν αποχαιρετισμό που είναι τελεσίδικος.

Στην ταινία η αίσθηση της μόνιμης απομάκρυνσης βρίσκεται στο επίκεντρο της ιστορίας και αντανακλάται στη μετανάστευση της οικογένειας της πρωταγωνίστριας Σεριέμα από τον Λίβανο στη Βραζιλία.

Ωστόσο η ίδια η Σεριέμα στην αρχή της ταινίας δηλώνει κατηγορηματικά ότι δεν πρόκειται να σπαταλήσει χρόνο μιλώντας στον ψυχαναλυτή της για τη μετανάστευση της οικογένειάς της. Πιστεύει πως δεν έχει σημασία για τον λόγο για τον οποίο βρίσκεται εκεί.

Σύντομα όμως ανακαλύπτει ότι αυτό δεν ισχύει. Θα πρέπει να συμφιλιωθεί με αυτό το κομμάτι της ιστορίας της. Ιδιαίτερα αν θέλει να ολοκληρώσει την αυτοανάλυσή της με τον διάσημο ψυχαναλυτή της. Ο οποίος δεν είναι άλλος από τον ψυχαναλυτή και ψυχίατρο Ζακ Λακάν. Μια από τις σημαντικότερες διανοητικές μορφές του 20ού αιώνα. Και μόνο τότε θα μπορέσει να του πει «adieu».

Εξαιτίας της πρόσκλησης της Μαρίας Κομνηνού να προβληθεί το Αντίο, Λακάν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος στην Αθήνα, άρχισα να σκέφτομαι τη σύνδεση μεταξύ του θέματος της ταινίας μου με τη δική μου ιστορία.

H ιστορία της οικογένειας του πατέρα μου, Έλληνες του Πόντου που μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1923, ενέχει τη μετανάστευση. Όπως και το τραύμα της προκατάληψης. Προκαταλήψεις που υπέστησαν τόσο στον τόπο από όπου έφυγαν όσο και στον τόπο όπου μετανάστευσαν.

Η οικογένεια της μητέρας μου έχει ρίζες που φτάνουν στην αποικιακή εποχή. Πολιτικά οι γονείς της ήταν οπαδοί του νατιβισμού. Πίστευαν ότι οι νεοαφιχθέντες Νοτιοευρωπαίοι, όπως η οικογένεια του πατέρα μου, αλλοίωναν το αίμα των Βορειοευρωπαίων μέσω της επιμειξίας.

Post Views: 335

Σκέφτομαι ότι η επιλογή του πατέρα μου να μην καλέσει τους γονείς του στον γάμο του οφείλεται στο ότι ήταν φτωχοί μετανάστες από τον νότο της Ευρώπης

Όταν οι γονείς μου παντρεύτηκαν, ο πατέρας μου δεν κάλεσε τους γονείς του στον γάμο. Το ανακάλυψα όταν ήμουν είκοσι χρόνων. Η Πόντια γιαγιά μου, η μητέρα του πατέρα μου, μου είπε ότι ήθελε να ταφεί με το φόρεμα που είχε αγοράσει για τον γάμο τους.

Τελευταία διαβάζω ξανά το γνωστό δοκίμιο Ο Μωυσής και ο μονοθεϊσμός (Moses and monotheism) του περίφημου Παλαιστίνιου συγγραφέα και διανοούμενου Έντουαρντ Σαΐντ (Edward Said). Το δοκίμιο αφορά το ύστερο έργο του Φρόιντ.

Οικουμενικοποιώντας την παρατήρησή του για την «ανεπανόρθωτα διασπορική» και «απεδαφικοποιημένη» σχέση του Φρόιντ με την εβραϊκή κληρονομιά του, ο Σαΐντ γράφει: «Στα χρόνια μας, χρόνια μαζικών μετακινήσεων πληθυσμών, προσφύγων, εξόριστων, εκπατρισμένων και μεταναστών, αυτό μπορεί να ταυτιστεί με τη διασπορική, περιπλανώμενη, άλυτη, κοσμοπολίτικη συνείδηση κάποιου που βρίσκεται ταυτόχρονα μέσα και έξω από την κοινότητά του».

Συχνά σκέφτομαι ότι η επιλογή του πατέρα μου να μην καλέσει τους γονείς του στον γάμο του είχε να κάνει με το ότι ήταν φτωχοί μετανάστες από τον νότο της Ευρώπης.

Ωστόσο διαβάζοντας στην Αθήνα τον τίτλο του άρθρου του Σαΐντ, Ο Φρόιντ και ο μη Ευρωπαίος, συνειδητοποιώ επίσης ότι οι ρίζες της οικογένειάς μου περιλαμβάνουν μια μη-ευρωπαϊκή, ποντιακή καταγωγή και ορισμένα επίσημα έγγραφα, που έφεραν οι παππούδες μου ως μετανάστες, τους ταυτοποιούσαν ως «Ανατολίτες».

Η έννοια του Φρόιντ για την αναπόδραστη νομαδική κατάσταση της ανθρώπινης υποκειμενικότητας, που υπερβαίνει οποιαδήποτε απλή και αναγωγική ταυτότητα, είναι εγγενής στην ταινία μου, στους δύο βασικούς χαρακτήρες της, και αντικατοπτρίζει τη δική μου αίσθηση για το παρελθόν μου.

•••

Στο 13ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας κάνει πανελλαδική πρεμιέρα η ταινία Αντίο, Λακάν (Adieu, Lacan) του Richard C. Ledes τη Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου στις 19.00 στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση του δημιουργού με το κοινό.

Απαντήστε στις ερωτήσεις για το Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας εδώ