Skip to content
Home » Πανάγος Μελισσιώτης, ο φουστανελάς κουρέας και θεατρικός συγγραφέας

Πανάγος Μελισσιώτης, ο φουστανελάς κουρέας και θεατρικός συγγραφέας

    Πανάγος Μελισσιώτης, ο φουστανελάς κουρέας και θεατρικός συγγραφέας

    Published
    Η Χριστίνα Φίλιππα με το βιβλίο της για τον Πανάγο Μελισσιώτη στο ξενοδοχείο «Μπάγκειον» στην πλατεία Ομονοίας

    Πανάγος Μελισσιώτης, ο φουστανελάς κουρέας και θεατρικός συγγραφέας

    Published
    Η Χριστίνα Φίλιππα με το βιβλίο της για τον Πανάγο Μελισσιώτη στο ξενοδοχείο «Μπάγκειον» στην πλατεία Ομονοίας
    Η Χριστίνα Φίλιππα εξηγεί στο Short Stories πώς γοητεύτηκε από τον κουρέα Πανάγο Μελισσιώτη (ή Άψε-Σβύσε), ο οποίος έφτασε στην Αθήνα από το Αίγιο στα τέλη του 19ου αιώνα και εξελίχθηκε σε επιτυχημένο συγγραφέα δραματικών ειδυλλίων

    Ο Πανάγος Μελισσιώτης είχε γεννηθεί το 1854. Τον γνώρισα τυχαία κάπου στα τέλη του 19ου αιώνα. Πρωτοσυναντηθήκαμε στην πατρίδα του το Αίγιο. Έχω σχέση με το Αίγιο. Το αγαπώ και μελετώ την ιστορία του.

    Εντυπωσιάστηκα όταν διάβασα μια μικρή αναφορά για εκείνον. Ήταν, λέει, ένας σχεδόν αγράμματος νέος που ήρθε στην Αθήνα με τη φουστανέλα του και το μπουζούκι του και έγινε διάσημος κουρέας. Αλλά και θεατρικός συγγραφέας δραματικών ειδυλλίων.

    Αγράμματος κουρέας δραματικών ειδυλλίων. Έγραφε, δηλαδή, σε έμμετρο δεκαπεντασύλλαβο ποιητικά δράματα. Ποιος; Ένας αγράμματος κουρέας. Δεν τον είχα ακούσει ποτέ. Μα ούτε και κανείς άλλος απ’ όσους ρώτησα. Ακόμη και στην πατρίδα του το Αίγιο.

    Ήταν γνωστός και ως «Άψε-Σβύσε» (κατά την ορθογραφία της εποχής), προσωνύμιο που του έδωσε ο εκδότης του σατιρικού περιοδικού Ραμπαγάς και πελάτης του, Κλεάνθης Τριαντάφυλλος. Ο Πανάγος Μελισσιώτης, λόγω της κακής του άρθρωσης, μασούσε τα φωνήεντα και θέλοντας να πει «θα σε ξουρίσω ώσπου να ανάψεις και να σβήσεις τη λάμπα» τόσο γρήγοραενέπνευσε στον Τριαντάφυλλο την έκφραση «Άψε-Σβύσε». Προς στιγμή αναθάρρησα ότι κάποιος θα ξέρει κάτι περισσότερο. Ούτε και το παρατσούκλι με βοήθησε στην αναγνώριση.

    Δεν ήθελα και πολύ. 19ος αιώνας και ένας ιδιαίτερος άνθρωπος. Πείσμωσα! Ήθελα να τον ανακαλύψω και να τον βγάλω από τη λησμονιά. Το τελευταίο μισό του 19ου αιώνα, ως ερευνήτρια, με ενδιαφέρει εξαιρετικά για τις σημαντικές αλλαγές που συντελέστηκαν στην εθνική, πολιτική, κοινωνική και πνευματική ζωή της Ελλάδας. Ο δεύτερος λόγος ήταν η προσωπικότητα του Πανάγου.

    Έπιασα αμέσως δουλειά. Εντρυφώντας μες στις χιλιάδες σελίδες των εφημερίδων της εποχής διαπίστωνα πολλές αναφορές και πρωτοσέλιδα αφιερωμένα στη ζωή και στα έργα του.

    Τι είχε όμως επίσης μεγάλο ενδιαφέρον; Η επιλογή του να αναδείξει γυναικείους θετικούς χαρακτήρες-θύματα, μέσα σε ιδιαίτερα σκληρά ανδροκρατούμενα περιβάλλοντα.

    Ένας γνωστός συγγραφέας τον χαιρέτησε, λέγοντας ειρωνικά: «Καλημέρα σας, κύριε συνάδελφε». Ο Μελισσιώτης του απάντησε: «Ω! και σεις κουρέας;»

    Τα τρία ηθογραφικά θεατρικά έργα του Μελισσιώτη, Χάιδω η λυγερή (1892), Θυμιούλα η Γαλαξειδιώτισσα (1893) και Καλαματιανή (1895), όπως και το αλληγορικό ποίημα Τριαντάφυλλος και Πεύκος (1894), είχαν τεράστια επιτυχία και αγκαλιάστηκαν από το κοινό.

    Αλλά και η διανόηση της εποχής του δεν αδιαφόρησε. Πέρα από τους σημαντικούς δημοσιογράφους-κριτικούς της εποχής, και οι γνωστοί πνευματικοί άνθρωποι Κωστής Παλαμάς, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Γεώργιος Σουρής, Κωνσταντίνος Σκόκος, Νικόλαος Λάσκαρης, αλλά και ο καθηγητής Γεώργιος Μιστριώτης, έγραψαν πολύ επαινετικά σχόλια για τα έργα του.

    Κι όμως δεν ξιπάστηκε. Κάποτε ένας γνωστός συγγραφέας τον είδε στον δρόμο και τον χαιρέτησε λέγοντας: «Καλημέρα σας, κύριε συνάδελφε», προφανώς θέλοντας να τον ειρωνευτεί. Ο Πανάγος Μελισσιώτης ψυχραιμότατος του απάντησε: «Ω! και σεις κουρέας; και πού έχετε το κουρείο σας;».

    Αυτό ήταν. Τον αγάπησα! Και όταν κάποτε ένας φίλος, σημαντικός ιστορικός, αρχειονόμος και συγγραφέας, ο Ζήσιμος Συνοδινός, που με βοήθησε στην εξεύρεση πηγών και σπάνιων θεατρολογικών κειμένων για να προχωρήσω στην έρευνα, μου μίλησε εκθειάζοντας έναν άλλο κουρέα και εξαιρετικό ποιητή, τον Ζακυνθινό Ιωάννη Τσακασιάνο (1853-1908), θύμωσα. «Δεν πιστεύω να εννοείς ότι είναι καλύτερος απ’ τον Πανάγο» τον κατακεραύνωσα.

    Ο Μελισσιώτης πέθανε το 1904. Σας μιλώ για την παραδοξοτέρα φυσιογνωμία του νεοελληνικού θεάτρου του 19ου αιώνα.

    •••

    Το βιβλίο Πανάγος Μελισσιώτης. Ο κουρέας-θεατρικός συγγραφέας. Η συναρπαστική ζωή και τα έργα του της Χριστίνας Φίλιππα κυκλοφόρησε το 2023 από τις εκδόσεις Ηδύφωνο.

    Picture of Χριστίνα Φίλιππα
    Η Χριστίνα Φίλιππα είναι συγγραφέας – ερευνήτρια

    Κεντρική φωτογραφία
    Από την εκπομπή «Διαβουλεύσεις» της Ματρώνης Δικαιάκου (τηλεόραση της Βουλής), 3/6/2023

    ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS

    MORE STORIES

    Μαρώ Τριανταφύλλου_Ο Τιθωνός, η Ισμήνη, η Εύα, ο Πέτρος: τα δικά μου πρόσωπα του μύθου shortstories
    Short

    Ο Τιθωνός, η Ισμήνη, η Εύα, ο Πέτρος: Τα δικά μου πρόσωπα του μύθου

    Η Μαρώ Τριανταφύλλου γράφει στο Short Stories πώς από την πρόθεση συμμετοχής της σε έναν διαγωνισμό διηγήματος μεταφυσικού τρόμου γεννήθηκαν οι δέκα ιστορίες που μεταπλάθουν πρόσωπα του μύθου και συγκροτούν το βιβλίο της «Aινίγματα»

    ελενη πριοβολου συγγραφέας short stories gr
    Short

    Το ταξίδι της Ελένης Πριοβόλου στα ίχνη του Χριστόδουλου Παμπλέκη

    Η Ελένη Πριοβόλου ξαναδιαβαίνει, για λογαριασμό του Short Stories, τους σταθμούς του ταξιδιού που πραγματοποίησε αναζητώντας τον «άγνωστο» εκπρόσωπο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Χριστόδουλο Παμπλέκη, ήρωα του τελευταίου της βιβλίου «Βαθύ το σκοτάδι πριν την αυγή»