Στις 20 Οκτωβρίου 2023 εγκαινιάστηκε στο MOMus – Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης η κεντρική έκθεση της Thessaloniki Photobiennale 2023, με τίτλο Το φάντασμα του λαού. Θέμα της έχει τον λαϊκισμό.
Οι έφηβοι –μεγάλο ποσοστό των επισκεπτών της έκθεσης–, καθώς εισέρχονται στο μουσείο, είναι αρκετά μαγκωμένοι, σίγουρα νυσταγμένοι, αλλά και αρκετά απορημένοι. Μου αρέσει να συζητάω μαζί τους και να συνδιαμορφώνουμε την επίσκεψη. Να μη θεωρείται από την αρχή σχεδόν τίποτε προκαθορισμένο.
Συχνά ξεκινάω τη συζήτηση ρωτώντας τους: «Όταν ακούτε τη λέξη λαϊκισμός, τι σας έρχεται στο μυαλό;». Όταν η απάντηση είναι «πολιτικοί, λαός και ψέματα», μικρά πυροτεχνήματα σκάνε πάνω από το κεφάλι μου διότι είναι ημέρα γιορτής. Αν η απάντηση είναι «οχ», ανασκουμπώνομαι. Και η γιορτή θα έχει ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον.
Σκεφτόμασταν σε ποιο σημείο της έκθεσης θα είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον να σταθούμε και να μιλήσουμε με τα παιδιά για τον λαϊκισμό. Το glitching των αναπαραστάσεων των πολιτικών αρχηγών, που στα μάτια των παιδιών έμοιαζε με «χαλασμένες φωτογραφίες», οι οποίες –σύμφωνα με τα ίδια– δεν είχαν θέση σε ένα μουσείο φωτογραφίας; Ή το πρότζεκτ του Ισπανού Daniel Mayrit, που με έξυπνο τρόπο παρουσιάζει εργαλεία για σκέψη ενάντια στα μέσα χειραγώγησης του λαϊκισμού;
Υποδύεται τον ρόλο ενός λαϊκιστή υποψηφίου γύρω από τον οποίο συνθέτει μια ολοκληρωμένη εικονογραφία, αποτελούμενη από σκηνοθετημένες και ψηφιακά επεξεργασμένες εικόνες πραγματικών λαϊκιστών. Το προφίλ που πλάθει ο Mayrit είναι ενός υποψηφίου που έχει καλές σχέσεις με αρκετούς πολιτικούς διαφορετικών παρατάξεων, φωτογραφίζεται και μοιράζεται στιγμές με όλους, αλλά και πάρα πολλές από την καθημερινότητα του.
Κάνοντας μια στάση μπροστά από σειρά έργων αυτού του πρότζεκτ, πριν καν προλάβω να ξεκινήσω τη συζήτηση, πετάγεται ένας ήσυχος καθ’ όλη τη διάρκεια μικρός και μου λέει: «Κυρία, too good to be true». Μα φυσικά σκέφτομαι, έχω απέναντι μου την Generation Ζ, παιδιά ψηφιακής εποχής που μπορούν να αντιληφθούν αμέσως αυτές τις επεξεργασμένες εικόνες.
