Skip to content
Home » «Εφθάρη το μνημείο»; Μάρτυρας στη δίκη της κατάληψης Roza Nera

«Εφθάρη το μνημείο»; Μάρτυρας στη δίκη της κατάληψης Roza Nera

    «Εφθάρη το μνημείο»; Μάρτυρας στη δίκη της κατάληψης Roza Nera

    Published
    Καρτ ποστάλ, μετά το 1900, με το κτίριο της V Μεραρχίας / κατάληψη Roza Nera, ως παλάτι του Πρίγκηπα Γεώργιου της Ελλάδας και της Δανίας, Αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας (1898–1913) (ΓΑΚ Κρήτης)

    «Εφθάρη το μνημείο»; Μάρτυρας στη δίκη της κατάληψης Roza Nera

    Published
    Καρτ ποστάλ, μετά το 1900, με το κτίριο της V Μεραρχίας / κατάληψη Roza Nera, ως παλάτι του Πρίγκηπα Γεώργιου της Ελλάδας και της Δανίας, Αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας (1898–1913) (ΓΑΚ Κρήτης)
    Ο Στέλιος Λεκάκης, με αφορμή τη νέα αστυνομική επιχείρηση στο Καστέλλι Χανίων, ανακαλεί στο Short Stories μνήμες από τη δίκη της κατάληψης Roza Nera που έγινε το 2021

    Είναι νωρίς το πρωί, 2 Φεβρουαρίου του 2021. Ψιχαλίζει από ώρα στα Χανιά. Ανεβαίνω την Παπαναστασίου. Η Πελαγία επιμένει από το τηλέφωνο: «Μην πας να δώσεις παράσταση. Δώσε στο δικαστήριο κάτι που μπορεί να βάλει στα πρακτικά». Το περιεχόμενο πρέπει να υποτάσσεται στη μορφή· υπόμνηση εις εαυτόν, «καλή τύχη».

    Στέκομαι μπροστά στο δικαστήριο. Ντυμένος καθωσπρέπει. Ένα πολύχρωμο πλήθος έχει αρχίσει να μαζεύεται στην πλατεία. Παίζουν μουσική, αστειεύονται, κάνουν ζογκλερικά και κρατάνε πικέτες μπροστά σε μια δύναμη καταστολής, οπλισμένη με δακρυγόνα και χημικά. Οι συγκεντρωμένοι είναι εδώ για τους συλληφθέντες τον Σεπτέμβρη του 2020 στην επιδρομή εκκένωσης της κατάληψης Roza Nera, στο κτίριο της πρώην V Μεραρχίας, στο Καστέλλι, το επονομαζόμενο και «μπαλκόνι των Χανίων».

    Η κατάληψη, που ήδη τότε μετρούσε 17 χρόνια ζωής, σημαίνει πολλά για την πόλη. Είναι στέγη για τους κατατρεγμένους, χώρος συνάντησης, καλός αγωγός για ζητήματα όπως η ισότητα των φύλων, η οικολογία, ο αντιφασισμός. Είναι παιδότοπος για τα πιτσιρίκια, θέατρο και συνεδριακός χώρος και κυρίως ένα ελεύθερο σημείο αναφοράς για την κοινότητα των Χανίων. Λειτουργίες αμφίδρομες, από αυτές που στ’ αλήθεια καθιστούν μνημείο στη συνείδηση των ανθρώπων ένα μνημείο, που υπηρετούν και διαμορφώνουν την ταυτότητα ενός τόπου και των ανθρώπων του.

    Αιτία εκκένωσης της κατάληψης ήταν το δυσώδες σχέδιο μιας σκιώδους εταιρείας που νοίκιασε το κτίριο από το Πολυτεχνείο Κρήτης για τη δημιουργία πολυτελούς ξενοδοχείου, με πισίνες και αποκλεισμό πρόσβασης σε μη πελάτες. Ύστερα από μαζικές διαμαρτυρίες που θύμιζαν τις πάνδημες αντιδράσεις για τη ναυτική βάση της Σούδας, ο λόφος ανακαταλήφθηκε ειρηνικά τον Ιούνιο του 2021.

    Σκέφτηκα: Πότε ένα μνημείο καταστρέφεται; Όταν βάλλεται ο υλικός φορέας του; Όταν ποδηγετείται για να υπηρετήσει αλλότριες χρήσεις κάποιου επενδυτή;

    Έχουμε το νούμερο 13 στο πινάκιο. Η υπόθεσή μας θα εξεταστεί γύρω στις 12.00. Την προηγούμενη μέρα η συζήτηση που έγινε στην απελευθερωμένη Roza Nera μάλλον με προβλημάτισε. «Η δίκη είναι ένα έργο που σκηνοθετείται εν εξελίξει» είπε ο δικηγόρος μας. «Η κατηγορία είναι φθορά μνημείου. Γιατί αυτό δεν ισχύει;». 

    Σκέφτηκα: Πότε ένα μνημείο καταστρέφεται; Όταν βάλλεται ο υλικός φορέας του; Όταν ποδηγετείται για να υπηρετήσει αλλότριες χρήσεις κάποιου επενδυτή που θέλει απλώς να βγάλει (κι άλλο) χρήμα; Όταν ξεχνιέται από την κοινότητα;

    Ανακατεύω τις σημειώσεις μου μες στην αίθουσα. Κεντρικά, έχω ένα σχήμα για τον ρόλο των κοινοτήτων στην προστασία των μνημείων, σύμφωνα με διεθνείς χάρτες αλλά και το άρθρο 24 του συντάγματος για το δικαίωμα προστασίας των μνημείων από τους πολίτες. Αυτό είναι το υπόστρωμα των θεσμών διαχείρισης, αν υποθέσουμε ότι η πολιτιστική κληρονομιά είναι το κοινό αγαθό, με διαχειριστή τις κάθε φορά ενδιαφερόμενες κοινότητες.

    Αναπόφευκτα η ερώτηση της έδρας είναι για το κτίριο. «Εφθάρη»;

    Αντί για τα προβαρισμένα, θυμάμαι την παλιά ιδέα της «παθητικής προστασίας», της ανάγκης δηλαδή της προστασίας των ιστορικών κτιρίων με άμεσα, προσωρινά και αναστρέψιμα μέτρα, που θα λειτουργήσουν σωστικά για τη μορφή και την υλικότητα του κτιρίου, θα διευκολύνουν τη χρήση και θα επιτρέψουν την αναστηλωτική διαδικασία βάσει μελέτης επί του ιστάμενου κτιρίου και όχι επί των ερειπίων αυτού.

    «Η στάση αυτή της κοινότητας είναι, κατά τη γνώμη μου, οδηγός για τα ιστορικά κτίρια που καταρρέουν στα Χανιά. Έρχεται μάλιστα σε εντυπωσιακή αντίθεση με τη δράση του ενοικιαστή, που μετά την εκκένωση έφραξε με τσιμέντο τις τουαλέτες, κάλυψε με –στερεωμένες στον τοίχο– λαμαρίνες παράθυρα και πόρτες και βανδάλισε τον εξοπλισμό. Αν είχαμε καταλήψεις και σε άλλα κτίρια, δεν θα είχαμε τόσα ιστορικά ερείπια στην πόλη».

    Η δικαστίνα με κοίταξε κουρασμένα και ένευσε στη γραμματέα να σημειώσει: «Παθητική προστασία, αυτή είναι η θέση του ειδικού μάρτυρα υπεράσπισης».

    Η ετυμηγορία ήρθε αργότερα το απόγευμα. Και ήταν πανηγυρική. Όλες οι κατηγορίες αποσύρθηκαν.

    Πίνοντας την πρώτη ρακή έξω από το δικαστήριο, μέσα σε συνθήματα και αγκαλιές, στο μυαλό μου στριφογύρισε η εξής ιδέα: «Οι κοινωνίες έχουν τα μνημεία που τους αναλογούν ή, αν θέλεις, τα μνημεία που τους αξίζουν».

    banner_300_250
    Picture of Στέλιος Λεκάκης
    Ο Στέλιος Λεκάκης είναι αρχαιολόγος και σύμβουλος διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

    ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS

    MORE STORIES

    Δημήτρης Καττής_Με συνέλαβαν αναίτια, με έστειλαν στο νοσοκομείο και με δικάζουν! shortstoriesgr
    Short

    Με συνέλαβαν αναίτια, με έστειλαν στο νοσοκομείο και με δικάζουν

    Ο Δημήτρης Καττής, λίγες μέρες πριν από την εκδίκαση της υπόθεσης, γράφει στο Short Stories για όσα έζησε στις 17 του Νοέμβρη 2020, όταν χτυπήθηκε αναίτια από αστυνομικούς και συνελήφθησαν ο ίδιος, τα παιδιά του και φίλοι τους

    Οικοδόμοι_Syllogiki Mnimi_shortstoriesgr
    Short

    Έρχονται οι (απεργοί) οικοδόμοι

    Η ομάδα Συλλογική Μνήμη ανθολογεί για το Short Stories μαρτυρίες από την πανοικοδομική απεργία του 1960, τις οποίες κατέγραψε στο ντοκιμαντέρ «Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι» που προβλήθηκε στην Πλατφόρμα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης