Skip to content
Home » Η μήλη για τις αιμορροΐδες και άλλες ιστορίες για μεσαιωνικά ιατρικά εργαλεία

Η μήλη για τις αιμορροΐδες και άλλες ιστορίες για μεσαιωνικά ιατρικά εργαλεία

    Η μήλη για τις αιμορροΐδες και άλλες ιστορίες για μεσαιωνικά ιατρικά εργαλεία

    Published

    Η μήλη για τις αιμορροΐδες και άλλες ιστορίες για μεσαιωνικά ιατρικά εργαλεία

    Published
    Η Μάρα Βερύκοκου γράφει στο Short Stories για την περιπέτεια της εμπλοκής της στη μελέτη μιας ταπεινής ομάδας αντικειμένων που συγκέντρωσε ο Αντώνης Μπενάκης και αποδείχθηκε πως έχουν πολύ «ζουμί»

    Οταν ξεκίνησα να εργάζομαι στη Βυζαντινή Συλλογή του Μουσείου Μπενάκη το 2003, αρχικά ασχολήθηκα με την καλύτερη τεκμηρίωση της συλλογής. Καρτέλες, φωτογραφίες αντικειμένων, βιβλία και κατάλογοι με όμοια αντικείμενα και καταγραφή αποθήκευσης.

    Υπήρχε μια ομάδα αντικειμένων που στις καρτέλες τους ήταν ομαδοποιημένα. Δηλαδή, τρία ή τέσσερα ή και πέντε όμοια αντικείμενα είχαν μια κοινή καρτέλα: τα ιατρικά και χειρουργικά εργαλεία. Τα περισσότερα τα είχε αποκτήσει ο Αντώνης Μπενάκης.

    Ξεκίνησα να ψάχνω σε βιβλία και καταλόγους εκθέσεων για να βρω παρόμοια ιατρικά εργαλεία. Όλα τα βιβλία όμως ήταν στα αγγλικά και δεν καταλάβαινα τις ονομασίες των αντικειμένων. Τι κι αν έχω μεταπτυχιακό από βρετανικό πανεπιστήμιο. Δεν είμαι γιατρός και δεν γνωρίζω την ειδική ορολογία. Τι να έκανα;

    Ρώτησα μια συνάδελφο με αδελφό γιατρό αν ο αδελφός της είχε κάποιο ιατρικό λεξικό. Την επομένη μου έφερε ένα ογκώδες αγγλικό λεξικό ιατρικών όρων. Από μια φίλη που δούλευε σε γιατρό βρήκα ένα ελληνικό ιατρικό λεξικό. Επί έξι μήνες διάβαζα και προσπαθούσα να καταλάβω σε τι χρησίμευε κάθε εργαλείο. Οι συνάδελφοι στο μουσείο έλεγαν ότι θα γίνω γιατρός.

    Όταν κατάφερνα να βρω την ονομασία και τη χρήση ενός εργαλείου, πήγαινα όλο χαρά στα άλλα γραφεία και τους παρουσίαζα την ανακάλυψή μου. Οι συνάδελφοι με κοίταζαν κι έλεγαν: «Μόνο εσύ βρίσκεις χαρά με αυτά τα κακόμοιρα αντικείμενα».

    Να φανταστεί κανείς πως στις παρέες μου, όταν έβγαινα κάνα βράδυ, άρχιζα να εξηγώ πού χρησιμοποιούσαν κάθε εργαλείο στις εγχειρήσεις τη βυζαντινή εποχή. Ως θέμα συζήτησης μάλλον δεν είχε μεγάλη επιτυχία. Όμως μου είχε γίνει έμμονη ιδέα.

    Μέχρι το τέλος της χρονιάς κάθε αντικείμενο είχε τη δική του καρτέλα, με φωτογραφία και με δύο παραγράφους παραπομπές σε βιβλία στα οποία είχα εντοπίσει παρόμοια ή ίδια ιατρικά εργαλεία.

    Τα χρόνια πέρασαν. Πλέον σκεφτόμουν ότι έφτασε ο καιρός να γράψω κάποιο σχετικό άρθρο. Δεν ήξερα όμως με τι να ασχοληθώ.

    Το πιο όμορφο ιατρικό εργαλείο είναι μια τραυματική μήλη που χρησίμευε στην απομάκρυνση των ξένων σωμάτων από τις πληγές και την απόξεση αιμορροΐδων

    Τότε η Αναστασία Δρανδάκη, υπεύθυνη της βυζαντινής συλλογής του Μουσείου Μπενάκη, μου λέει: «Γιατί δεν γράφεις κάτι για τα ιατρικά και χειρουργικά εργαλεία; Τόση έρευνα έχεις κάνει».

    Ξεκίνησα λοιπόν και το αποτέλεσμα της προσπάθειας είχε και pop up έκθεση και άρθρο και δάνειο σε άλλη έκθεση στην Αγγλία και παρουσίαση. Μέχρι και τεχνικές αναλύσεις έγιναν σε δύο εργαλεία στα οποία βρέθηκε οργανικό υλικό. Κάποια στιγμή τα εκατό ιατρικά και χειρουργικά εργαλεία της βυζαντινής συλλογής μπορεί να γίνουν και επιστημονικός κατάλογος του μουσείου. Έτσι τα κακόμοιρα εκείνα αντικείμενα που δεν σου γέμιζαν το μάτι με την πρώτη αποδείχτηκε πως είχαν πολύ «ζουμί».

    Αν με ρωτήσει κανείς πιο είναι πιο αγαπημένο μου αντικείμενο από τα ιατρικά και χειρουργικά εργαλεία του Μουσείου Μπενάκη, θα δυσκολευτώ να διαλέξω. Θα πω όμως ότι το πιο αγαπημένο μου είναι ένα ιατρικό εργαλείο με διπλή χρήση.

    Η μια του πλευρά έχει μια σπάτουλα για να ανακατεύουν τα φάρμακα, ενώ η άλλη πλευρά καταλήγει σε σχήμα πυραμίδας για τον καυτηριασμό πληγών. Οι γιατροί από την ύστερη αρχαιότητα μέχρι και τον Μεσαίωνα ήταν πολύ πρακτικοί. Συχνά επιστράτευαν εργαλεία που μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για πολλές διαφορετικές εξετάσεις και εγχειρήσεις.

    Από την άλλη το πιο όμορφο ιατρικό εργαλείο για μένα είναι μια τραυματική μήλη που χρησίμευε στην απομάκρυνση των ξένων σωμάτων από τις πληγές και την απόξεση συριγγίων και αιμορροΐδων. Παρά την ιδιαίτερη χρησιμότητά του, το εργαλείο αυτό στην πίσω όψη είναι διακοσμημένο με βλαστούς.

    Εμείς να είμαστε καλά… και μακριά από εμάς εργαλεία όπως αυτά.

    banner_300_250
    Picture of Μάρα Βερύκοκου
    Η Μάρα Βερύκοκου είναι επιμελήτρια της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Συλλογής στο Μουσείο Μπενάκη

    Κεντρική φωτογραφία
    Από το αρχείο του Μουσείου Μπενάκη

    ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS

    MORE STORIES

    Μεταξία Τσιποπούλου Δεκέμβρης 44 shortstories Μάχη της Αθήνας
    Short

    Γλεντοκοπούσαν πρωτοχρονιάτικα, αλλά έσωζαν ζωές στη Μάχη της Αθήνας

    Η Μεταξία Τσιποπούλου γράφει στο Short Stories για την Πρωτοχρονιά του 1945, όταν οι γιατροί του νοσοκομείου, που νωρίτερα έπιναν και χόρευαν σε αυτοσχέδια γιορτή, έσωσαν τη ζωή ενός νεαρού ετοιμοθάνατου τραυματία από τη Μάχη της Αθήνας, του πατέρα της

    Γιώργος Πολίτης Νοσοκομείο Σωτηρία- του ποδοσφαιριστή shortstories
    Short

    Ένα κομμάτι ξύλο στον βρόγχο του ποδοσφαιριστή

    Ο πνευμονολόγος Γιώργος Πολίτης εξιστορεί στο Short Stories ένα δύσκολο περιστατικό που κλήθηκε να αντιμετωπίσει περίπου πριν από σαράντα χρόνια, ως νεαρός επιμελητής στο νοσοκομείο «Η Σωτηρία»