Στην ανασκαφή του ανατολικού τομέα της Ελεύθερνας, στο Ρέθυμνο της Κρήτης, στη θέση Κατσίβελος, με διευθυντή της ανασκαφής τον καθηγητή Πέτρο Θέμελη, έτυχα από την πρώτη κασμαδιά του 1985 έως τις τελευταίες του 2003 αδιάλειπτα.
Κάτι ανάμεσα σε καλοκαίρι και φθινόπωρο, με την ηπειρωτική ζέστη κάθε Σεπτεμβρίου και τις άκρες της βραδινής δροσιάς του Ψηλορείτη, σε ρυθμούς 12ωρης εκστρατείας ημερησίως στο πεδίο και το εργαστήριο. Γεμάτοι μήνες με συμπιεσμένους προϊστορικούς, ιστορικούς και βυζαντινούς αιώνες στο χώμα.
Μοιραία συνδέθηκα στενά με τον τόπο και τα μνημεία του. Ασυγχώρητα πολύ. Σχεδόν παράλληλα συμμετείχα υπό τον ίδιο διευθυντή στο πολλαπλάσια μεγαλύτερο έργο της Αρχαίας Μεσσήνης. Μετά το 2003 κατ’ αποκλειστικότητα.
Πολιτικές ή οικονομικές σχέσεις Κρήτης και Μεσσήνης στην αρχαιότητα ήταν παντελώς άγνωστες. Για το ζωντανό παρόν η στενή σύνδεση συνίστατο στο ότι τόσο στην Ελεύθερνα όσο και στη Μεσσήνη είχε ενεργή παρουσία ο καθηγητής και κοντά του η αφεντιά μου. Ως εκεί και τίποτε άλλο.
Επιστρέφοντας στην ανασκαφή της Μεσσήνης στις 7.9.2010, ύστερα από ένα κρητικό τριήμερο διάλειμμα, πέρασα συμπτωματικά να τεκμηριώσω φωτογραφικά την αποδόμηση παλαιοχριστιανικών τάφων κοντά στον ναό της Αγοράς. Οι εργατοτεχνίτες είχαν κρατήσει στην άκρη κομμάτι μιας ενεπίγραφης πλάκας που είχαν βγάλει πρωί πρωί.
Για τα δεδομένα του συγκεκριμένου έργου, σύνηθες φαινόμενο. Μια ακόμη, σημαντική το δίχως άλλο, κοντά στις εκατοντάδες των επιγραφών που είχαν ήδη βρεθεί και μελετηθεί τα προηγούμενα χρόνια.
Εκεί, με τη θολούρα του αγουροξυπνημένου και την αγιάτρευτη περιέργεια, έκανα τις πρώτες πρόχειρες προσπάθειες να τη διαβάσω στο λοξό φως της ανατολής. Άρχιζε άλλωστε με τον τίτλο σε μεγάλα, αραιά κι ευανάγνωστα γράμματα, πολύ ενθαρρυντικά «ΣΥΜΜΑΧΙΑ…».
Σπάνια ακόμη και στη Μεσσήνη τα κείμενα συνθηκών. Ζεστό το επιγραφικό καλωσόρισμα. Στη δεύτερη και τρίτη σειρά άρχισαν τα θαύματα: «ΑΠΤΕΡΑΙΟΥΣ κ[αι…] ΣΙΒΡΥΤΙΟΥΣ κα[ι…».