Skip to content
Home » Το ποίημα του Πικάσο για τον Μπελογιάννη και η έκπληξή μου

Το ποίημα του Πικάσο για τον Μπελογιάννη και η έκπληξή μου

    Το ποίημα του Πικάσο για τον Μπελογιάννη και η έκπληξή μου

    Published

    Το ποίημα του Πικάσο για τον Μπελογιάννη και η έκπληξή μου

    Published
    O Carlos Ferrer Barrera περιγράφει στο Short Stories την έκπληξή του με τη συγκίνηση του κόσμου για το ποίημα του Πικάσο που έγραψε την ημέρα της εκτέλεσης του Νίκου Μπελογιάννη και περιλαμβάνεται στην έκθεση του MOMus για τον Ισπανό καλλιτέχνη

    Μελετώντας την ιστορία του Πικάσο, η δυνατότητά του να σε εκπλήσσει είναι πάντα μοναδική. Πίσω από κάθε σκίτσο ή ανεκδοτολογικό περιστατικό κρύβονται νήματα που πολλαπλασιάζονται και ξυπνούν το ενδιαφέρον για νέες ιστορίες, οι οποίες με τη σειρά τους αναπτύσσονται και πλέκονται σαν κλήματα.

    Είναι γνωστό ότι ο Πικάσο ήταν πάντα έτοιμος να συνδράμει σε καθετί του ζητούσαν οι φίλοι του. Έτσι, καθώς δούλευα αυτό που ονομάζω «Λογοτεχνία της αντίστασής» του, πολλά ονόματα σωρεύτηκαν στο μυαλό μου. Ονόματα για τα οποία δεν γίνεται λόγος στο πανεπιστήμιο, αλλά οι ιστορίες τους έχουν τεράστια εμβέλεια. Η Μαντλέν Ριφό, ο Μαξ Μπαρέλ, ο Ανρί Μαρτέν ή η Djamila Boupacha είναι παραδείγματα του αγώνα του Πικάσο κατά της κοινωνικής αδικίας.

    Με αυτήν τη σκέψη στο μυαλό βρέθηκα μπροστά στο πορτρέτο του Νίκου Μπελογιάννη. Ο Μπελογιάννης ο οποίος πέρασε στην ιστορία συνδεδεμένος με ένα λουλούδι: το γαρίφαλο που του προσφέρθηκε πριν καταδικαστεί σε θάνατο.

    Δουλεύοντας με τον Πικάσο, ιστορίες σαν αυτή χτυπούσαν «καμπανάκι», αλλά έπρεπε να τις σημειώνω και να τις αφήνω στην άκρη. Και ο χρόνος περνούσε. Μέχρι που ανέλαβα να επιμεληθώ μια έκθεση για τον Πικάσο στην Ελλάδα, την οποία θα παρουσίαζε το MOMus στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για την έκθεση με τίτλο Pablo Picasso: Εξορία και Νοσταλγία. Ήταν τελικά μια καλή ευκαιρία να συμπεριληφθεί ο Μπελογιάννης στο ελληνικό κοινό.

    Στην αρχή, ήταν απλώς ένας ακόμη Έλληνας που πέρασε στιγμιαία από τη ζωή του Πικάσο. Υπήρχε εκείνο το σκίτσο από τον Μάρτιο του 1952. Τυπώθηκε ως αφίσα και δημοσιεύτηκε στα γαλλικά έντυπα Regards, Les Lettres Françaises και L’Humanité. Επίσης ήταν προμετωπίδα του βιβλίου Meurtre à Athènes.

    Όμως ξαφνικά (κατά την έρευνά μου) εμφανίζονται κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες. Τα ξημερώματα της 30ης Μαρτίου ο Νίκος Μπελογιάννης εκτελείται. Ο Κλοντ Ρουά βρίσκει τον Πικάσο βαθιά επηρεασμένο από την είδηση.

    «…είναι ο ίδιος σπόρος τρόμου που σπέρνεται με μια χούφτα προβολείς στο ανοιχτό στήθος της Ελλάδας από κυβερνήσεις που στάζουν φόβο και μίσος»

    Ο καλλιτέχνης αρπάζει ένα κομμάτι χαρτί και γράφει τη Λάμψη του λαδιού, που θα δημοσιευτεί την επόμενη μέρα στη LHumanité:

    «…η λάμψη του λαδιού από τα λυχνάρια που φωτίζει στη Μαδρίτη του βραδινού Μαγιού τα ευγενικά πρόσωπα του λαού που εκτελούνται από τον αρπακτικό ξένο στον πίνακα του Γκόγια είναι τη νύχτα ο ίδιος σπόρος τρόμου που σπέρνεται με μια χούφτα προβολείς στο ανοιχτό στήθος της Ελλάδας από κυβερνήσεις που στάζουν φόβο και μίσος.  Ένα μεγάλο λευκό περιστέρι ραντίζει με την οργή του πένθους του τη γη… 

    Παρίσι, 30 Μαρτίου 1952» 

    Κάτι εδώ τραβάει την προσοχή μου: αν ο Πικάσο, για να κάνει τη σύγκριση, αναφέρεται στις εκτελέσεις του λαού της Μαδρίτης που ζωγράφισε ο Γκόγια, αυτό σημαίνει ότι ο θάνατος του Μπελογιάννη τον είχε αγγίξει βαθιά. Ο αρπακτικός Ναπολέων, τον οποίο απεχθανόταν, εμφανίζεται επίσης χωρίς να αναφέρεται. Στους πίνακες για τα γεγονότα της 2ας και 3ης Μαΐου 1808 ο Γκόγια είχε αποτυπώσει την ένδοξη εξέγερση ενάντια στον τύραννο της Ευρώπης, όπως έλεγε ο ίδιος. Το 1952 ο φασισμός παραμένει μια πραγματική απειλή και ο Πικάσο συνεχίζει να μάχεται εναντίον του.

    Οι συνάδελφοί μου στο MOMus (κατά την προετοιμασία της έκθεσης στην Ελλάδα) ήθελαν μια μετάφραση του ποιήματος για τη δημιουργία μιας κάρτ ποστάλ. Θα εκτυπώνονταν μόνο λίγα αντίτυπα. Όμως η υποδοχή ήταν τόσο καλή που έπρεπε να εκτυπώνουν όλο και περισσότερα.

    Οι επισκέπτες ήθελαν να μάθουν για τη σύνδεση, αγόραζαν την κάρτα για να την προσφέρουν ως δώρο. Πολλοί γνώριζαν το σκίτσο, κανείς όμως δεν γνώριζε το ποίημα, όπως μου είπε η Μαρία Τσαντσανόγλου, καλλιτεχνική διευθύντρια του MOMus – Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης.

    Έτσι έζησα άλλη μια μεγάλη έκπληξη όταν έμαθα ότι αυτή η μικρή ιστορία είχε αγγίξει τόσους ανθρώπους. Είχα εκπληρώσει έναν στόχο που δεν είχα καν σκεφτεί. Μερικές φορές η τέχνη σου χαρίζει αυτά τα δώρα.

    •••

    H έκθεση με τίτλο Pablo Picasso: Εξορία και νοσταλγία, που επιμελήθηκε ο Carlos Ferrer Barrera και παρουσιάζεται στο MOMus – Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη στη Μονή Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη, διαρκεί έως την Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2024. Εδώ θα βρείτε το πρόγραμμα δράσεων-Finissage της έκθεσης (7 – 10.11.2024).

    banner_300_250
    Picture of Carlos Ferrer Barrera
    O Carlos Ferrer Barrera είναι διδάκτωρ ιστορίας της Τέχνης και επιμελητής εκθέσεων και πολιτιστικών δράσεων στο Museo Casa Natal Picasso στη Μάλαγα

    Μετάφραση
    Αφροδίτη Ερμίδη

    Επιμέλεια
    Μαρίνα Αγγελάκη

    ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS

    MORE STORIES

    MOMus_Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης shortstoriesgr Ιόλας
    Short

    Μια ιστορία για το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη που δεν ειπώθηκε ξανά

    Η Θούλη Μισιρλόγλου αφηγείται στο Short Stories το success story της ίδρυσης του πρώτου μουσείου σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα, γυρνώντας πίσω τον χρόνο στη μέρα του καταστροφικού σεισμού του 1978 στη Θεσσαλονίκη

    Σολομόν Νικρίτιν short stories momus
    Short

    Πώς ο Σολομόν Νικρίτιν παρουσίασε το 1924 στη Μόσχα το σύστημα τέχνης που επινόησε

    Η ιστορικός τέχνης Λιουμπόβ Πτσέλκινα αφηγείται στο Short Stories την ιστορία πίσω από το έργο του καινοτόμου Σολομόν Νικρίτιν με το οποίο πριν από έναν αιώνα διακήρυττε μια νέα γλώσσα της τέχνης

    Nelly’s shortstoriesgr
    Photo

    Οι πρωταγωνιστές του φωτογραφικού φακού της Nelly’s

    Μια έκθεση («Nelly’s»), ένα μουσείο (MOMus – Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης), 185 δημιουργίες μιας μυθικής φωτογράφου (Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη), εικόνες που αποτυπώνουν διαφορετικές αισθητικές τάσεις και καταγράφουν την ιστορική εξέλιξη των φωτογραφικών τεχνικών