Skip to content
Home » Ιστορίες ενός «ευγενούς άγριου» από το πεδίο της έρευνας

Ιστορίες ενός «ευγενούς άγριου» από το πεδίο της έρευνας

    Ιστορίες ενός «ευγενούς άγριου» από το πεδίο της έρευνας

    Published

    Ιστορίες ενός «ευγενούς άγριου» από το πεδίο της έρευνας

    Published
    Ο κοινωνιολόγος Γιάννης Γεωργίου εξιστορεί στο Short Stories τη γνωριμία του με τους Ολλανδούς ερευνητές Willems, Lucassen και Cottaar, που άλλαξαν δραστικά τον τρόπο με τον οποίο εξετάζουμε τους Τσιγγάνους

    Σε αυτή την ιστορία «από τα κάτω» ο αφηγητής δεν έχει το γνώριμο προφίλ του ερευνητή που αναζητά τον «Απόλυτα Άλλο». Αντίθετα, πρόκειται για ένα «Παρία», συγκεκριμένα έναν Γύφτο, που σαν άλλος flaneur αναζητά τα ίχνη και την ιστορία των Τσιγγάνων εκεί που η παρουσία τους κατεξοχήν αμφισβητείται: στις πόλεις.

    Ήταν άνοιξη του 1999. Η Εύα Πολίτου, η ψυχή της ομάδας που προετοίμαζε το παιδαγωγικό υλικό για το πρόγραμμα Τσιγγανοπαίδων του Πανεπιστήμιου Iωαννίνων –η άλλη ψυχάρα του προγράμματος ήταν η Μαρία Δημητρίου– αναφώνησε: «Παιδιά, σας έχω μια έκπληξη».

    Ήρθε κοντά μας κρατώντας ένα βιβλίο. Η Εύα συχνότατα εντρυφούσε στη βιβλιογραφία. Το πήρα στα χέρια μου με φανερή έκπληξη. Όλο το εμπροσθόφυλλο ήταν ντυμένο στο βαθύ πράσινο, με μια ζωγραφιά του εξπρεσσιονιστή Otto Mueller να το κοσμεί, η Τσιγγάνα με τα ηλιοτρόπια.

    Στο οπισθόφυλλο διάβαζε κανείς το εξής εκπληκτικό: «Ο αναγνώστης της ευρωπαϊκής ιστορίας που ψάχνει για τους Τσιγγάνους θα τους ανεύρει μονάχα στις υποστημειώσεις».

    Έμεινα έκθαμβος. Ήταν αυτό που ζητούσαμε στις τσιγγάνικες σπουδές, ένα άλλο παράδειγμα γραφής. Κατανοούσαμε την ιστορία των Τσιγγάνων ενταγμένη σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο.

    Σύντομα έστειλα γράμμα στον συγγραφέα, του βιβλίου με τίτλο In search of the true Gypsy. From enlightenment to final solution, τον Ολλανδό κοινωνιολόγο Wim Willems.

    Στις 16 Μαΐου του 2000 ήρθε με e-mail η απάντησή του:

    «Aγαπητέ Γιάννη, μας χαροποίησε να ακούσουμε από εσένα, έναν Έλληνα Τσιγγάνο διανοούμενο, να ενδιαφέρεσαι για το έργο μας. Ο κόσμος νομίζει ότι οι Τσιγγάνοι παραμένουν απαράλλαχτοι, αλλά αυτό είναι μια αν-ιστορική θεώρηση. Εμείς εξετάζουμε το πώς διαχρονικά έχουμε “διαβάσει” τους Τσιγγάνους και εστιάζουμε στους κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες που θεμελιώνουν την περιθωριακότητα και την ένταξή τους. Θέλουμε να σε γνωρίσουμε».

    «Ένα απόγευμα σε τροπικά μέρη, να τρώμε υπέροχα φαγητά στη βεράντα, να ακούμε τον ήχο των γρύλων και να μιλάμε για τους Τσιγγάνους και για σένα»

    Με την ομάδα αυτή των ερευνητών (Willems, Lucassen, Cottaar), που άλλαξαν δραστικά τον τρόπο με τον οποίο εξετάζουμε τους Τσιγγάνους, κράτησα διαρκή επαφή. Γνωριστήκαμε από κοντά και συνδεθήκαμε μέσα από διάφορες περιστάσεις.

    Μετά το συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στα Γιάννενα το 2004, όπου ήταν προσκεκλημένοι, έλαβα πάλι ένα γράμμα από την Anne-Marie:

    «Αγαπητέ Γιάννη,

    Μόλις επιστρέψαμε από το Σουρινάμ –πρώην Ολλανδική αποικία στην Νότιο Αμερική– όπου ανάμεσα σε άλλα εγώ παρουσίασα το τελευταίο μου βιβλίο πάνω στις Σουριναμέζες γυναίκες οι οποίες μετανάστευσαν στην Ολλανδία τη δεκαετία του ’50 για να εκπαιδευτούν ως νοσοκόμες. Ένα απόγευμα μια από αυτές τις γυναίκες, η οποία αργότερα έγινε υπουργός στο Σουρινάμ, οργάνωσε μια γιορτή για εμάς, όπου επίσης προσκλήθηκε ο Ολλανδός πρέσβης Henk Soeters.  

    »Καθόμουν δίπλα του και μας μιλούσε για τη δουλειά του στη Σλοβακία και ιδιαίτερα για τους Τσιγγάνους. Τότε εγώ του ανέφερα την ακαδημαϊκή μας δουλειά σε αυτό τον τομέα και για την τελευταία μας συνάντηση στα Γιάννενα. Και όταν ανέφερα το όνομά σου, τότε είπε: “Τον ξέρω τον Γιάννη Γεωργίου πολύ καλά”.

    »Μπορείς να φανταστείς; Ένα απόγευμα σε τροπικά μέρη, να τρώμε υπέροχα τροπικά φαγητά στη βεράντα, να ακούμε τον ήχο των γρύλων και των βατράχων και να μιλάμε για τους Τσιγγάνους και φυσικά για σένα. Είσαι διάσημος, αγαπημένε φίλε μας».

    Στη μνήμη της ιστορικού Anne Marie Cottaar (1955-2021)

    Picture of Γιάννης Γεωργίου
    Ο Γιάννης Γεωργίου είναι κοινωνιολόγος, εργάζεται στο ΕΜΠ και είναι Γραμματέας του Πανελλήνιου Μορφωτικού Συλλόγου Τσιγγάνων

    ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS

    MORE STORIES

    Μικρές ιστορίες Ρομά Τσιγγάνοι Σταύρος Ψυλλάκης shortstories.gr
    Short

    «Δώσε μου ένα ευρώ…»

    Ο σκηνοθέτης Σταύρος Ψυλλάκης αφηγείται στο Short Stories στιγμές από τη γνωριμία του με μια οικογένεια Ρομά από το Ζεφύρι, την περίοδο των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ «Μικρές ιστορίες Ρομά»