Είχα την τύχη ως νέα ψυχίατρος να ζήσω την «ψυχιατρική άνοιξη» στην Ελλάδα, την εποχή που άρχισαν να κλείνουν τα μεγάλα ψυχιατρεία-άσυλα. Είχα την τύχη να δω τους ασθενείς έγκλειστους έως και 30, 40 χρόνια στα κολαστήρια να βγαίνουν στην κοινωνία. Μια μακροχρόνια και επίπονη διαδικασία. Οι αποκομμένοι από τον κόσμο ασθενείς δεν εμπιστεύονταν αρχικά κανέναν εκτός από τους φύλακες – βασανιστές τους.
Απίστευτο και όμως δεν ήθελαν να εγκαταλείψουν τον τόπο του μαρτυρίου που ήταν το μόνο τους σπίτι, μακριά και έξω από την κοινωνία, αυτήν που δεν τους χωρούσε, δεν τους άντεχε. Το απόλυτο κακό που όμως τους προστάτευε.
Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα άρχισε με το «σκάνδαλο» του Ψυχιατρείου της Λέρου τη δεκαετία του ’80. Τότε που μέσω ενός ντοκιμαντέρ αποκαλύφτηκαν σε όλη την Ευρώπη οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης των νοσηλευόμενων ψυχικά ασθενών. Αυτοί οι άνθρωποι που είχαν χάσει τα πάντα έτρωγαν με το στόμα μέσα από τα τσίγκινα πιάτα, πλένονταν με το λάστιχο υπό πίεση, κυκλοφορούσαν γυμνοί, δένονταν με αλυσίδες από τους φύλακες…
Οι περισσότεροι παρουσίαζαν μη αναστρέψιμες παρενέργειες από τις giga-δόσεις κατασταλτικών φαρμάκων. Σώματα παραμορφωμένα, σκυμμένα, χέρια σφιγμένα σε γροθιές και μαζεμένα κοντά στο σώμα, τρέμουλο, σάλια να τρέχουν. Αποτελέσματα της αλόγιστης λήψης νευροληπτικών φαρμάκων. Σώματα σκαμμένα από τη σωματική αλλά και την ψυχική βία των «φροντιστών» – φυλάκων.
Με αφορμή την αποκάλυψη του σκανδάλου η Ευρώπη χορήγησε κονδύλια με σκοπό την αποασυλοποίηση και την ένταξη των ασθενών σε μικρές μονάδες ουσιαστικής φροντίδας. Δημιουργήθηκαν οικοτροφεία, ξενώνες. Νέοι επαγγελματίες ασχολήθηκαν με πάθος για την επαναφορά αυτών των ανθρώπων από την επίγεια κόλαση στον κόσμο των ζωντανών.
Παρά τις δυσκολίες υπήρξαν σαφής αλλαγή και πρόοδος στο θέμα των κρατικών ασύλων και στην αποασυλοποίηση των ασθενών. Ταυτόχρονα όμως στη χώρα μας ανθούν οι ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές, «θεραπευτήρια» και λοιποί οργανισμοί. Οι δομές αυτές ουδόλως εθίγησαν.
