Εχω σταθεί μπροστά στα μαυσωλεία και των τριών μεγάλων του κομμουνιστικού κινήματος, του Λένιν, του Μάο και του Χο Τσι Μινχ, χωρίς ωστόσο να νιώσω εξ αυτού κάποιο «ιερό δέος». Κι ακόμη λιγότερο τη διάθεση να προχωρήσω στα ενδότερα για να αποτίσω φόρο τιμής σε μια ταριχευμένη σορό. Πήγα, είδα (απέξω) και απήλθα.
Ποτέ δεν μου ταίριαζαν τα προσκυνήματα σε «ιερά λείψανα». Κι ας πρόκειται για τους «άγιους» της δικής μας πλευράς. Υπάρχει ωστόσο ένα είδος μνημείων που κυριολεκτικά με διαλύουν από συγκίνηση, όποτε τα επισκέπτομαι κατά τις περιπλανήσεις μου.
Πρόκειται για τους τόπους μνήμης που είναι αφιερωμένοι στους πεσόντες του Κόκκινου Στρατού στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο. Αυτοί οι τόποι μνήμης βρίσκονται σπαρμένοι σε όλο τον πρώην σοβιετικό χώρο. Αυτοί είναι οι δικοί μου ναοί.
Από το Κισινάου στη Μολδαβία μέχρι το Τομπόλσκ στη Σιβηρία και από τη Μόσχα μέχρι το Μπίσκεκ στο Κιργιστάν κάθε επίσκεψη σε ένα τέτοιο μνημείο σφραγίζεται πάντα από τον ίδιο εσωτερικό συγκλονισμό και τα ίδια συναισθήματα απεριόριστης ευγνωμοσύνης και συντριπτικού δέους μπροστά στο ασύλληπτο μέγεθος της θυσίας των σοβιετικών μαχητών προκειμένου να απαλλαγεί ο κόσμος από το ναζιστικό τέρας.
Κάθε φορά νιώθω σαν να χρωστάω προσωπικά σε καθέναν από τους νεκρούς το ανεκτίμητο δώρο της ελεύθερης ανάσας μου, που μου χάρισαν χωρίς καν να με γνωρίζουν, πληρώνοντας γι’ αυτό με την ίδια τη ζωή τους.
Γι’ αυτό λοιπόν η 9η του Μάη θα είναι πάντα η δική μας μέρα. Μέρα γιορτής και νίκης των αντιφασιστών όλου του κόσμου. Μέρα μνήμης και τιμής για τους νεκρούς συντρόφους. Αλλά και μέρα υπενθύμισης του δικού μας χρέους, ανανεώνοντας νυν και αεί τον ίδιο πάντα όρκο: Ποτέ ξανά!
Ίσως το πιο αγαπημένο μου μνημείο μεταξύ αυτών που είναι αφιερωμένα στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο είναι τούτο εδώ στη φωτογραφία. Βρίσκεται στο πάρκο Πανφίλοφ στην Άλμα Άτα στο Καζακστάν.
