Skip to content
Home » Έλλη Πελεκανίδου, η αρχαιολόγος που αγαπούσε τους λαϊκούς ανθρώπους

Έλλη Πελεκανίδου, η αρχαιολόγος που αγαπούσε τους λαϊκούς ανθρώπους

    Έλλη Πελεκανίδου, η αρχαιολόγος που αγαπούσε τους λαϊκούς ανθρώπους

    Published
    Η Έλλη Πελεκανίδου (αριστερά) με την Ευτέρπη Μαρκή το 2000

    Έλλη Πελεκανίδου, η αρχαιολόγος που αγαπούσε τους λαϊκούς ανθρώπους

    Published
    Η Έλλη Πελεκανίδου (αριστερά) με την Ευτέρπη Μαρκή το 2000
    Η αρχαιολόγος Ευτέρπη Μαρκή γράφει στο Short Stories για τη συνάδελφό της Έλλη Πελεκανίδου που ήταν φίλη με οδοκαθαριστές και εργάτες, ενώ αδιαφορούσε για επιστημονικές δημοσιεύσεις

    Ημουν 12 χρόνων όταν παραβρέθηκα για πρώτη φορά σε ξενάγηση του τότε εφόρου Στυλιανού Πελεκανίδη στον Άγιο Νικόλαο Ορφανό. Η κουμπάρα μας Ολυμπία Δημαρά, που είχε ταξιδέψει στην Πόλη μαζί του, ζήτησε να τη συνοδέψω. Γνώριζα την εκκλησία – βρισκόταν στην παλιά μας γειτονιά. Εκεί κοινωνούσα μικρή, ανήμερα της Αγίας Βαρβάρας. Τη θυμόμουν ασβεστωμένη. Απόρησα όταν είδα τα χρώματα και τα θέματα των τοιχογραφιών, που με εντυπωσίασαν τρομερά, όπως και η ξενάγηση.

    Στο πανεπιστήμιο ο Πελεκανίδης ήταν ο καθηγητής που μας μύησε στην παλαιοχριστιανική και βυζαντινή τέχνη. Οι συμφοιτητές μου έλεγαν ότι ήταν αρχιμανδρίτης, που αποσχηματίσθηκε για να παντρευτεί. Ως έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κατόρθωσε να διασώσει και να αποκαταστήσει αξιοθαύμαστα τις βυζαντινές εκκλησίες της Καστοριάς, τον μπλαστρωμένο με αντηρίδες Προφήτη Ηλία, την Αγία Αικατερίνη και άλλες, στη Θεσσαλονίκη και τη Βέροια.

    Η συνεισφορά του πολύτιμη. Η κόρη του Έλλη μου έλεγε ότι είχε έναν εμπειροτέχνη αρχιτεχνίτη, που χρησιμοποιούσε ως μέτρο για τα βυζαντινά τόξα τον ώμο του! Στην κηδεία του –πέθανε ξαφνικά το 1980 μετά τον σεισμό– η ατμόσφαιρα στην υποστυλωμένη από τα συνεργεία του Μποδοσάκη Αγία Σοφία ήταν παγωμένη. Νιώθαμε όλοι τις συνέπειες της απώλειάς του.

    Η μεγάλη κόρη του, η Έλλη Πελεκανίδου, υπήρξε συνάδελφός μου, αρχικά στην ΙΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και αργότερα στην πάλαι ποτέ 9η ΕΒΑ (Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων). Ήταν ένα ευχάριστο και ακομπλεξάριστο πλάσμα, παρά το τεράστιο σώμα της. Μικρή έμεινε έναν χρόνο στη Βούλα, γιατί προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα.

    Η Έλλη Πελεκανίδου αγαπούσε τους λαϊκούς ανθρώπους, είχε φιλίες με οδοκαθαριστές, με εργάτες. «Βάλε στο συνεργείο μου αυτό τον λειψανάβατο» έλεγε για κάποιο μικροκαμωμένο εργάτη, «μπας και λαδώσει το εντεράκι του». Τάιζε καθημερινά έναν μοναχικό τύπο στην οδό Αρμενοπούλου. Όταν άνθιζαν οι γαρδένιες της, γέμιζε το γραφείο και τα ρούχα μας με τα άνθη τους.

    Στα γεγονότα της Ροτόντας και στη σύγκρουση με τον πρωτοσύγκελο πρωτοστάτησε. Προσπάθησε να έρθει σε επαφή με πολιτικούς, αγωνίστηκε, βρίστηκε…

    Μου παραχώρησε όλο το αρχείο του πατέρα της που αφορούσε τις ταφικές τοιχογραφίες. Ήταν πρόθυμη άλλωστε να βοηθάει όλους όσοι ζητούσαν τη βοήθειά της.

    Αν και γνώριζε πράγματα, αδιαφορούσε για δημοσιεύσεις. Είχε την ατυχία να χάσει νωρίς την αδελφή της Μυρτώ, ο γάμος της οποίας –ιδιαίτερα το νυφικό της– μένει ακόμη στη μνήμη μου. Η κηδεία της συγκλονιστική.

    Από τότε η Έλλη βρέθηκε μπλεγμένη σε έναν κυκεώνα ευθυνών, δίχως να χάσει το κέφι της και να μεμψιμοιρεί. Φρόντιζε την ηλικιωμένη μητέρα της, τον θείο της –τον ποιητή Χρήστο Ντάλια, ιδρυτή του λογοτεχνικού περιοδικού Νέα Πορεία– που έμενε μαζί τους και την ψυχοκόρη τους Αργυρώ, παλιά τρόφιμη ψυχιατρείου, που δεν είχε κανέναν και την αγαπούσα για την αθωότητά της. Όταν η Αργυρώ έλεγε ότι πονούσε, η Έλλη έβαζε νερό σε ένα άδειο μπουκάλι φαρμάκου και τη γιάτρευε αμέσως.

    Κάποιες Απόκριες μου ζήτησε να πάμε σε ένα ρεμπετάδικο. «Ας γλεντήσουμε κι εμείς μια φορά, βρε αδελφέ» είπε και πήγαμε. Στα γεγονότα της Ροτόντας και στη σύγκρουση με τον πρωτοσύγκελο πρωτοστάτησε. Προσπάθησε να έρθει σε επαφή με πολιτικούς, συμμετείχε στην Ένωση Πολιτών του Μανιτάκη, αγωνίστηκε, βρίστηκε.

    Λίγο μετά τον θάνατο της μητέρας της προσβλήθηκε από επιθετικό καρκίνο και πέθανε τον Ιούνιο του 2003. Στο νεκροστάσιο, πριν από την εκφορά της, στεκόμασταν δίπλα στο φέρετρο ο εργατοτεχνίτης Γιάννης  Παυλίδης, η μητέρα του, η Ελενίτσα κι εγώ.

    banner_300_250
    Picture of Ευτέρπη Μαρκή
    Η Ευτέρπη Μαρκή είναι επίτιμη έφορος αρχαιοτήτων

    Κεντρική φωτογραφία
    Από το αρχείο της Ευτέρπης Μαρκή

    ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS

    MORE STORIES

    Μαρκή_Η Κατερίνα Ρωμιοπούλου, το Γενή τζαμί και ο Ηλίας ο εργάτης SHORTSTORIES
    Short

    Η Κατερίνα Ρωμιοπούλου, το Γενί Τζαμί και ο Ηλίας ο εργάτης

    Η Ευτέρπη Μαρκή γράφει στο Short Strories για την πρόσληψή της στις 21 Απριλίου 1973 στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης και για ένα περιστατικό που συνέβη στο Γενί Τζαμί και την έφερε κοντά με τον Ηλία, έναν ξεχωριστό εργάτη

    Ευτέρπη Μαρκή_Κατηγορούμενη για υποθέσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας shortstories
    Short

    Κατηγορούμενη για υποθέσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας

    Η Ευτέρπη Μαρκή γράφει στο Short Stories για δύο υποθέσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στις οποίες βρέθηκε κατηγορούμενη, εξαιτίας της σύγκρουσής της την πρώτη φορά με παράγοντα της Εκκλησίας και τη δεύτερη με συμφέροντα μεγαλόσχημων

    Ο Χρήστος, ένας ιδιαίτερος εργάτης ανασκαφής, που οι φασίστες τον φώναζαν μπάσταρδο
    Short

    Ο Χρήστος, ένας ιδιαίτερος εργάτης ανασκαφής, που οι φασίστες τον φώναζαν μπάσταρδο

    Η αρχαιολόγος Ευτέρπη Μαρκή γράφει στο Short Stories για έναν εργάτη ανασκαφής με σκοτωμένο αντάρτη πατέρα, δύσκολα παιδικά χρόνια και απολυτήριο στρατού λόγω υστερίας και για την περιπέτεια της μονιμοποίησής του

    Efterpi Marki_mia anaskafi tou 1972 στο Βαρδάρι
    Short

    Χριστούγεννα του 1972 σε μια ανασκαφή στο Βαρδάρι

    Η Ευτέρπη Μαρκή αναπολεί στο Short Stories τα Χριστούγεννα του 1972, όταν ως νέα αρχαιολόγος γνώρισε το Βαρδάρι και τους ανθρώπους του, με αφορμή μια σωστική ανασκαφή στα δυτικά τείχη της Θεσσαλονίκης