Μερικές από τις πολυτιμότερες ανταμοιβές που μπορώ να πάρω ως επαγγελματίας ξεναγός στην 35άχρονη καριέρα μου προέρχονται από τις ιδιωτικές ξεναγήσεις μου για την εβραϊκή κληρονομιά της Θεσσαλονίκης.
Συχνά, Εβραίοι επισκέπτες από όλο τον κόσμο έρχονται ψάχνοντας τις ρίζες των προγόνων τους οι οποίοι αποκόπηκαν από την πόλη – συνήθως βίαια. Όπως εξαιτίας της μεγάλης πυρκαγιάς του 1917 και της μαζικής μετανάστευσης άστεγων Εβραίων. Ή του Ολοκαυτώματος τα χρόνια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.
Μια από τις ξεναγήσεις που μου ζητήθηκε πριν από δύο χρόνια ήταν από ένα ζευγάρι που κατοικεί στο Ισραήλ. Η καταγωγή και των δύο οικογενειών είναι από την πόλη μας. Οι παππούδες τους ήταν από τους τυχερούς που είχαν φύγει τη δεκαετία του ’30, πριν από το Ολοκαύτωμα.
Πριν ταξιδέψουν έψαξαν στο διαδίκτυο για τις ρίζες των οικογενειών τους. Έλπιζαν να μάθουν περισσότερα από την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, ώστε να εντοπίσουν τη γενεαλογία τους στην πόλη.
Οι Εβραίοι επισκέπτες μας ήρθαν ξέροντας μόνο μερικά ονόματα των προγόνων τους. Οι παππούδες ήταν Nahmias και Molho. Ο ένας από τους δύο ήταν ο ραβίνος στη Θεσσαλονίκη Shaul Molho, που έφυγε για το Ισραήλ το 1933.
Αυτά τα σεφαραδίτικα επίθετα βέβαια είναι πολύ κοινά. Έχουν πολλά παρακλάδια, εξαπλωμένα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Οπότε κανένας Θεσσαλονικιός με τα ίδια επώνυμα που ρώτησα δεν είχε ακούσει για τον ραβίνο. Ούτε ήξεραν τα ονόματα των άλλων μελών της οικογένειας.
Στη διάρκεια της ξενάγησης όμως συνέβη ένα μικρό θαύμα. Όταν επισκεφτήκαμε το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, ξαφνικά άκουσα ένα επιφώνημα συγκίνησης. Ο Yosi αναγνώρισε αμέσως τον παππού του, τον ραβίνο Shaul Molho, σε μια φωτογραφία στην έκθεση του μουσείου, με την περιγραφή «Rabbi Shaul Molho, Shohet and Mohel of Thessaloniki, αρχές 20ού αιώνα». Ήταν εδώ, περιμένοντας τόσα χρόνια τον εγγονό του να τον ανακαλύψει στο μουσείο.
