Η εβραϊκή κοινότητα της Ρόδου είναι μια από τις αρχαιότερες της Ευρώπης. Στους αυτόχθονες Ρωμανιώτες προστέθηκαν το 1523, έτος κατάληψής της από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, Σεφαραδίτες Εβραίοι.
Eγκαταστάθηκαν εντός των τειχών της μεσαιωνικής πόλης, στην περιοχή που από τους ντόπιους ονομάστηκε Οβριακή. Οι Εβραίοι την αποκαλούσαν Juderia ή Judecca. Ύστερα από αιώνες ειρηνικής συνύπαρξης σχεδόν ολόκληρη η κοινότητα εκτοπίστηκε στις 23.07.1944 και βρήκε μαρτυρικό θάνατο στα κρεματόρια του Άουσβιτς.
Ως διπλωματούχος ξεναγός τα τελευταία δέκα χρόνια έχει τύχει να γνωρίσω και να συναναστραφώ με επισκέπτες όλων των προελεύσεων. Πριν από τέσσερα περίπου χρόνια ένας Αμερικανός φίλος με έφερε σε επικοινωνία με κάποιον που συνδεόταν συναισθηματικά με το νησί και ήθελε να προγραμματίσει την επικείμενη επίσκεψή του.
Ο πατέρας του ήταν ένας από τους εκατό περίπου διασωθέντες Ρόδιους Εβραίους του Άουσβιτς. Μετά τον πόλεμο εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ και πέθανε σε βαθύ γήρας. Παρόλο που δεν ήταν η πρώτη φορά που θα συναντούσα απόγονο επιζώντα, ομολογώ πως αγωνιούσα να μάθω όσο περισσότερα μπορούσα από εκείνον και να του παρουσιάσω ό,τι σχετιζόταν με τη μακρόχρονη παρουσία των Εβραίων στη Ρόδο.
Ένα πρωινό του Ιουλίου συναντηθήκαμε. Ήταν ένας ευσταλής μεσήλικας που συνοδευόταν από τη γυναίκα του και τις δύο εικοσάχρονες περίπου κόρες του. Στα μάτια του έλαμπε η χαρά της πρώτης επαφής με τη γενέτειρα του πατέρα του, τις ρίζες του.
Η λάμψη μετατράπηκε λίγο αργότερα σε γοερά κλάματα έξω από το κτίριο της σημερινής Τουριστικής Σχολής Ρόδου, μπροστά στην πλάκα που μαρτυρεί ότι εκεί ήταν το στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου ο πατέρας του μαζί με περίπου 2.000 μέλη της κοινότητας ξεκίνησαν το ταξίδι χωρίς επιστροφή τον Ιούλη του 1944.
Στη συνέχεια της περιήγησής μας, ο Ν.Χ. μου είπε την ιστορία της οικογένειάς του. Το σπίτι του πατέρα του ήταν κοντά στη Μεγάλη Συναγωγή (Kahal Grande) της Ρόδου που καταστράφηκε στους βομβαρδισμούς του 1944.
