Μέρες Απριλίου 2023. Ένα συνέδριο Ιστορίας με φέρνει στο Βίλνιους, την πρωτεύουσα της Λιθουανίας. Το ξενοδοχείο μου δίπλα στο ποτάμι Νέρις, που διασχίζει την πόλη, ο καιρός απρόσμενα ηλιόλουστος, η θερμοκρασία ελληνικά ανοιξιάτικη.
Η παραποτάμια βόλτα μου για μια πρώτη γνωριμία με την πόλη είναι γεμάτη θαυμαστικά. Γρασίδι στις όχθες, χώροι για ανάπαυση, παιχνίδι, αθλητισμό, κυρίως μπάσκετ, δρόμοι για ποδήλατα και πατίνια περιμετρικά, ηρεμία και ομορφιά. Και ξάφνου ένα απροσδόκητο, μαγευτικό θέαμα – θαυμαστικό και μαζί ερωτηματικό. Μια παρόχθια πλαγιά με ανθισμένες κερασιές, λες και βρίσκεσαι στην Ιαπωνία.
Πλησιάζω. Κόσμος κυκλοφορεί ανάμεσα στα δεκάδες ολάνθιστα δέντρα, αναπαύεται στη σκιά τους, ξεδιπλώνει σεντόνια για πικνίκ, διαβάζει, φωτογραφίζει. Νέοι και μεγαλύτεροι, ζευγάρια, παρέες, οικογένειες με παιδιά, μοναχικοί άνθρωποι απολαμβάνουν τη μέρα τους. Και ξάφνου έχω την απάντηση. Μια μνημειακή στήλη εξηγεί την παρουσία αυτών των πανέμορφων και εμβληματικών δέντρων στη λιθουανική πρωτεύουσα.
Πρόκειται για ένα πάρκο μνήμης προς τιμήν του Ιάπωνα διπλωμάτη Chiune Sempo Sugihara (1900-1986), ο οποίος στη διάρκεια του καλοκαιριού του 1940, οπότε υπηρετούσε ως υποπρόξενος στο Κάουνας, την τότε πρωτεύουσα της Λιθουανίας, έσωσε χιλιάδες Εβραίους (προερχόμενους από την κατεχόμενη Πολωνία, αλλά και τη Γερμανία ή την ίδια τη Λιθουανία).
Τους παραχώρησε ταξιδιωτικές βίζες, ώστε να φύγουν από την Ευρώπη μέσω Ιαπωνίας για διάφορους προορισμούς, έχοντας προηγουμένως εξασφαλίσει συμφωνία με τους Σοβιετικούς ώστε να διέλθουν από τη χώρα με τον υπερσιβηρικό σιδηρόδρομο και να περάσουν στην Ιαπωνία από το Βλαδιβοστόκ.
Η κίνηση αυτή ήταν εξαιρετικά τολμηρή, αφού η ιαπωνική κυβέρνηση απαιτούσε εμφατικά να παραχωρούνται βίζες μόνο σε άτομα που διέθεταν τα απαιτούμενα επίσημα έγγραφα και είχαν τα χρήματα για την κάλυψη του ταξιδιού και της –έστω ολιγοήμερης– παραμονής τους στην Ιαπωνία, προϋποθέσεις στις οποίες δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν όλοι.
