Skip to content
Home » Όταν ο επιθεωρητής απέβαλε τον «Φαλακρό μαθητή»

Όταν ο επιθεωρητής απέβαλε τον «Φαλακρό μαθητή»

    Όταν ο επιθεωρητής απέβαλε τον «Φαλακρό μαθητή»

    Published
    Ο «φαλακρός μαθητής» Θανάσης (Θανάσης Βέγγος) στην ταινία του Ντίνου Κατσουρίδη

    Όταν ο επιθεωρητής απέβαλε τον «Φαλακρό μαθητή»

    Published
    Ο «φαλακρός μαθητής» Θανάσης (Θανάσης Βέγγος) στην ταινία του Ντίνου Κατσουρίδη
    Ο Γιώργος Ανδρίτσος γράφει στο Short Stories για την επικαιρότητα που αποκτά στις μέρες μας, με την προσπάθεια επαναφοράς της «αξιολόγησης» των εκπαιδευτικών, η ταινία «Ο φαλακρός μαθητής»

    Για ένα άρθρο που ετοιμάζω είδα μεταξύ άλλων την κωμωδία Ο φαλακρός μαθητής (παραγωγής 1979) του Ντίνου Κατσουρίδη, σε σενάριο του Γιώργου Λαζαρίδη. Εντόπισα εκεί μια πολύ ενδιαφέρουσα αναφορά στην αυθαιρεσία και τον αυταρχισμό των επιθεωρητών. Η αναφορά είναι επίκαιρη ύστερα από 45 χρόνια, με την προσπάθεια του Υπουργείου Παιδείας να επαναφέρει την «αξιολόγηση» των εκπαιδευτικών.

    Σύμφωνα με το σενάριο, ο Θανάσης (Θανάσης Βέγγος) είναι κατώτερος δημόσιος υπάλληλος. Αν και κάνει δυο δουλειές για να ζήσει την οικογένειά του, αποφασίζει να επιστρέψει στα θρανία. Θέλει να τελειώσει το γυμνάσιο. Και αυτό για να πάρει προαγωγή έπειτα από 17 χρόνια υπηρεσίας.

    Στο σχολείο βρίσκει τον παλιό του μαθηματικό, τον Βεζούβιο (Τίτος Βανδής). Συγκινημένοι θυμούνται τη συμμετοχή τους στην Αντίσταση. «Όρμησε η Γκεστάπο. Το μπλόκο. […] Τότε που βγαίναμε και γράφαμε στους τοίχους συνθήματα. Ζήτω η ελευθερία! Κάτω ο φασισμός! Θάνατος στους προδότες!».

    Ο Θανάσης συμβουλεύει τον Βεζούβιο να μιλάει πιο σιγά. Φοβάται ότι θα βρουν τον μπελά τους. Ο Θανάσης έχει αριστερό παρελθόν και δεν πήρε το απολυτήριο. Αντί να πάει στο σχολείο, ανέβηκε στο Βουνό. Κουβαλάει μέσα του τον (βάσιμο) φόβο της εξουσίας.

    Την ώρα που ενθουσιασμένοι τραγουδάνε μαζί με τους μαθητές Πότε θα κάνει ξαστεριά, μπαίνουν στην τάξη ο επιθεωρητής μέσης εκπαίδευσης (Νίκος Παπακωνσταντίνου) και ο γυμνασιάρχης (Κούλης Στολίγκας). Σε μια επίδειξη αυταρχισμού ο επιθεωρητής αποβάλλει τον Θανάση από όλα τα γυμνάσια της χώρας.

    Η αυστηρότητά του οφείλεται στο γεγονός ότι έχει προηγούμενα με τον Θανάση. Έτσι βρίσκει την ευκαιρία να τον εκδικηθεί. Μένουν στην ίδια πολυκατοικία και δεν μπορεί να χωνέψει ότι οι ένοικοι ψήφισαν τον Θανάση για διαχειριστή αντί γι’ αυτόν. Τονίζει σε κάθε ευκαιρία ότι είναι ανώτερος από τον Θανάση. «Εγώ είμαι επιθεωρητής μέσης εκπαίδευσης». Όταν εκείνος απαντά «κι εγώ είμαι γραφέας Β΄ σε υπουργείο», ο επιθεωρητής προσβάλλεται.

    Ο Θανάσης έχει αριστερό παρελθόν. Δεν πήρε το απολυτήριο. Αντί να πάει σχολείο, ανέβηκε στο Βουνό. Κουβαλάει μέσα του τον (βάσιμο) φόβο της εξουσίας

    «Σηκώθηκαν τα πόδια να χτυπήσουν το κεφάλι! Ποιος νομίζετε ότι είστε, κύριε; Ένας κατώτερος δημόσιος υπάλληλος είστε και θα έπρεπε να το σκεφτείτε καλά πριν μου μιλήσετε με αυτό τον τρόπο» τονίζει.

    Ο Βεζούβιος υπερασπίζει τον Θανάση και παίρνει πάνω του την ευθύνη. Μάλιστα υποβάλλει την παραίτησή του, λέγοντας πως θα την ανακαλέσει μόνο αν αλλάξει η απόφαση του επιθεωρητή. Στο πλευρό τους στέκονται όλοι οι μαθητές που κάνουν αποχή από τα μαθήματα «για να σπουδάσει ο φαλακρός μαθητής και να επιστρέψει ο Βεζούβιος».

    Ο επιθεωρητής αρνείται να αλλάξει την απόφασή του, ακόμη και όταν του το ζητάει ο γυμνασιάρχης. Τελικά λόγω της αποχής των μαθητών αλλά κυρίως της στάσης του Θανάση, που λέει στα παιδιά να γυρίσουν στα μαθήματά τους γιατί «με ένα χαρτί λιγότερο, το δικό μου, ο κόσμος δεν πρόκειται να σωθεί, αύριο όμως με τα χαρτιά τα δικά σας αυτός ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος», ανακαλεί την απόφασή του.

    Στο φινάλε της ταινίας η κάμερα κάνει κοντινό στο απολυτήριο που έχει κορνιζάρει ο Θανάσης πάνω από το γραφείο του. Η προαγωγή όμως δεν αλλάζει τίποτε στη δουλειά του και τον βλέπουμε να σφραγίζει με μανία έγγραφα.

    Η ταινία, μια προσπάθεια για έναν λαϊκό πολιτικό κινηματογράφο, έφερε, χάρη στον Θανάση Βέγγο, σε μια περίοδο κατακόρυφης πτώσης όλων των μεγεθών του ελληνικού κινηματογράφου, το μεγάλο κοινό στις σκοτεινές αίθουσες και κατατάχτηκε πρώτη ανάμεσα σε 26 ταινίες τη σεζόν 1979-1980 με 264.708 εισιτήρια.

    Picture of Γιώργος Ανδρίτσος
    Ο Γιώργος Ανδρίτσος είναι διδάκτορας Ιστορίας και εργάζεται ως εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

    ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS

    MORE STORIES

    Δημήτρης Μαριόλης_Αύριο θα έρθει ο κύριος επιθεωρητής
    Short

    Αύριο στην τάξη θα έρθει ο κύριος επιθεωρητής…

    Ο Δημήτρης Μαριόλης, με αφορμή τον αναβρασμό στον χώρο της εκπαίδευσης, ανακαλεί στο Short Stories προσωπικές μνήμες, αλλά και στοιχεία από την έρευνά του για τα χρόνια του επιθεωρητισμού και για τους αγώνες αντίστασης των εκπαιδευτικών

    Οικοδόμοι_Syllogiki Mnimi_shortstoriesgr
    Short

    Έρχονται οι (απεργοί) οικοδόμοι

    Η ομάδα Συλλογική Μνήμη ανθολογεί για το Short Stories μαρτυρίες από την πανοικοδομική απεργία του 1960, τις οποίες κατέγραψε στο ντοκιμαντέρ «Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι» που προβλήθηκε στην Πλατφόρμα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

    Zafeiroula Kagalidou_o-epitheoritis-stin-taxi-kai-to-amempto-ithos
    Short

    Ο επιθεωρητής στην τάξη και το άμεμπτο ήθος

    Η Ζαφειρούλα Καγκαλίδου, επίτιμη σχολική σύμβουλος φιλολόγων, γράφει στο Short Stories για τις πρώτες της μέρες στην εκπαίδευση το 1974, όταν οι επιθεωρητές, απομεινάρια της χούντας, αξιολογούσαν και το ήθος

    τεμπονερας shortstories
    Short

    Το 48ωρο από τη δολοφονία Τεμπονέρα έως το λαμπάδιασμα του Κ. Μαρούση

    Ο Δημήτρης Λένης γράφει στο Short Stories για την ένταση και την έκταση των γεγονότων που έζησε στην Πάτρα και στην Αθήνα, τον Γενάρη του 1991, μέσα σε ένα 48ωρο από τη δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα που έμοιαζε με αιωνιότητα