Skip to content
Home » Στους δρόμους της Αθήνας με τις γυναίκες της Αντίστασης

Στους δρόμους της Αθήνας με τις γυναίκες της Αντίστασης

    Στους δρόμους της Αθήνας με τις γυναίκες της Αντίστασης

    Published

    Στους δρόμους της Αθήνας με τις γυναίκες της Αντίστασης

    Published
    Ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης μεταφέρει στο Short Stories στιγμές από τον ιστορικό περίπατο για τις γυναίκες της Αντίστασης και υποφωτισμένες ιστορίες των υποκειμένων που βρέθηκαν ξαφνικά στο προσκήνιο της ιστορίας

    Μέχρι τώρα δεν είχε διοργανωθεί κάποιος ιστορικός περίπατος αφιερωμένος στις γυναίκες της Αντίστασης. Αυτό το κενό προσπαθεί να καλύψει ο νέος περίπατος που σχεδίασα. Στη διάρκεια συνεντεύξεων που έκανα παλιότερα με πολλές γυναίκες που εντάχθηκαν στην Αντίσταση, μου έκανε μεγάλη εντύπωση ότι σχεδόν όλες είπαν πως στα χρόνια της Κατοχής αισθάνθηκαν για πρώτη φορά ελεύθερες.

    Στον νέο ιστορικό περίπατο αναδεικνύουμε κάποιες από τις πολλές ιστορίες γυναικών που αντιστάθηκαν στον κατακτητή.

    Η διαδρομή του ιστορικού περιπάτου πραγματοποιείται στο κέντρο της Αθήνας. Ξεκινάμε από τα Προπύλαια, κινούμαστε στον άξονα Πανεπιστημίου – Πατησίων. Καταλήγουμε στην οδό Ελπίδος, στην πλατεία Βικτωρίας. Μιλάμε για τη μεγάλη διαδήλωση στις 22 Ιουλίου 1943, ενάντια στην επέκταση της βουλγαρικής ζώνης κατοχής στην κεντρική Μακεδονία. Εκεί σκοτώθηκαν τρεις γυναίκες από γερμανικά πυρά: η Κούλα Λίλη, η Όλγα Μπακόλα και η Παναγιώτα Σταθοπούλου.

    Στη συνέχεια, στην οδό Γλάδστωνος, συναντάμε την Ιουλία Μπίμπα, μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ. Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942 η Μπίμπα μετέφερε βόμβα 10 κιλών κρυμμένη στην τσάντα της λαϊκής, κάτω από λαχανικά. Με αυτήν τη βόμβα μέλη της ΠΕΑΝ ανατίναξαν το κτίριο όπου στεγάζονταν τα γραφεία της ελληνικής εθνικοσοσιαλιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ.

    Λίγα μέτρα μετά σταματάμε έξω από το κατάστημα της οικογένειας Καραγιάννη. Αυτό ήταν το αρχηγείο της Λέλας Καραγιάννη, η οποία έστησε μόνη της μια ολόκληρη αντιστασιακή οργάνωση, την Μπουμπουλίνα. Δημιούργησε μεγάλο δίκτυο παράνομων σπιτιών για να κρύβει Βρετανούς στρατιώτες.

    Ακολουθεί η αναφορά στην Ευτυχία Μορίκη, γνωστή ως η «Μάνα της Καισαριανής». Αρχικά είχε αναλάβει προνοιακό έργο – έβρισκε σπίτια για τους παράνομους, οργάνωνε συσσίτια. Στη συνέχεια πέρασε στον ένοπλο αγώνα και πολέμησε στα Δεκεμβριανά.

    Ο περίπατος ολοκληρώνεται στην οδό Ελπίδος. Εδώ μιλάμε για την Ηλέκτρα Αποστόλου, το πιο υψηλόβαθμο στέλεχος του ΚΚΕ στην Αθήνα. Έπεσε στα χέρια των Ελλήνων χωροφυλάκων και βασανίστηκε μέχρι θανάτου από τους άντρες της Ειδικής Ασφαλείας.

    Αποκαλυπτική ήταν η ανάταση των γυναικών στο αντιστασιακό κίνημα. Αλλά και το πισωγύρισμα στο τέλος του πολέμου. Η κοσμογονία της Αντίστασης ηττήθηκε

    Οι αντιστασιακές οργανώσεις δημιουργούσαν οάσεις ελευθερίας στη ζοφερή καθημερινότητα. Η Αντίσταση –κυρίως το τμήμα της που εκφράστηκε μέσα από τη μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση, αυτή του ΕΑΜ– δεν αφορούσε μόνο τον στόχο να χτυπηθούν οι κατακτητές.

    Παράλληλα αποτελούσε έναν αγώνα για μια δημοκρατική μεταπολεμική Ελλάδα, στην οποία οι γυναίκες θα είχαν τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες. Η Αντίσταση συνέβαλε στη γρήγορη χειραφέτηση των γυναικών. Στο αντιστασιακό κίνημα τρεις πληθυσμιακές ομάδες βρέθηκαν από το παρασκήνιο στο προσκήνιο της ιστορίας. Από κομπάρσοι έγιναν πρωταγωνιστές της πολιτικής ζωής. Η νεολαία, οι γυναίκες και οι Μικρασιάτες πρόσφυγες.

    Οι γυναίκες, μες στον αγώνα, αναλάμβαναν τις ίδιες ευθύνες με τους άντρες. Συμμετείχαν σε συνεργεία αναγραφής συνθημάτων και διανομής παράνομου Τύπου. Έβγαζαν χωνί, τηλεβόα, στις γειτονιές και στους λόφους της Αθήνας για να ενημερώσουν τους κατοίκους της.

    Συμμετείχαν στη διαδικασία απόσπασης και συλλογής πληροφοριών σε γραφεία και χώρους εργασίας. Μετέφεραν μηνύματα, κανόνιζαν παράνομα ραντεβού, συμμετείχαν στις διαδηλώσεις και τις απεργίες και κάποιες από αυτές πέρασαν στον ένοπλο αγώνα.

    Για μένα αποκαλυπτική ήταν η ανάταση που ένιωσαν οι γυναίκες μες στο αντιστασιακό κίνημα. Αλλά και το μεγάλο πισωγύρισμα στο τέλος του πολέμου, όταν επέστρεψαν στην προπολεμική θέση και έζησαν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Η κοσμογονία της Αντίστασης ηττήθηκε.

    Πιστεύω ότι είναι ενδεικτικό το γεγονός πως δεν υπάρχει στον δημόσιο χώρο της Αθήνας –όπως συμβαίνει σε όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες– κανένα μνημειακό ίχνος γι’ αυτά τα ζητήματα. Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης έχει εξοριστεί από την πόλη.

    Το μεταπολεμικό ελληνικό κράτος, το κράτος των εθνικοφρόνων, επέβαλε αυτήν τη θεσμική σιωπή. Τόσο επειδή η Αντίσταση ήταν κατά βάση εαμική όσο και γιατί οι άνθρωποι που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς ανέλαβαν σημαντικές κρατικές θέσεις μεταπολεμικά.

    Οι δράσεις Δημόσιας Ιστορίας είναι μια απόπειρα διατύπωσης ενός διαφορετικού αφηγήματος στον δημόσιο χώρο. Πολλές φορές σε αντιπαράθεση με το επίσημο, όπως αυτό αρθρώνεται κατά τη διάρκεια των εθνικών ή τοπικών επετείων.

    •••

    Η Athens History Walks πραγματοποιεί ιστορικούς περιπάτους για την περίοδο της Κατοχής και των Δεκεμβριανών κάθε Κυριακή σε διαφορετικά σημεία της πόλης. Περισσότερες πληροφορίες: www.athenshistorywalks.com

    banner_300_250
    Picture of Μενέλαος Χαραλαμπίδης
    Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης είναι οικονομολόγος και διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι συγγραφέας των βιβλίων «Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα» (2012), «Δεκεμβριανά 1944. Η Μάχη της Αθήνας» (2014) και «Οι δωσίλογοι. Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής» (2023) από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια

    Κεντρική φωτογραφία
    Από το ντοκιμαντέρ Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών

    ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS

    MORE STORIES

    αντάρτισσα ελεάννα γεωργούλη ηθοποιός short stories
    Short

    Η γιαγιά μου η αντάρτισσα… η γλυκιά μου Βασούλα

    Η Ελεάνα Γεωργούλη διηγείται στο Short Stories την ιστορία της γιαγιάς της, της Βάσως Στροφύλλα, η οποία, αφού εκδικήθηκε τη δολοφονία της αδελφής της από τους χίτες, έγινε αντάρτισσα του ΕΛΑΣ, υπήρξε πολιτική κρατούμενη από το 1947 έως το 1953 και γλύτωσε από θαύμα το απόσπασμα