Skip to content
Home » Τα θαμμένα τετράδια των εξόριστων γυναικών στο Τρίκερι

Τα θαμμένα τετράδια των εξόριστων γυναικών στο Τρίκερι

    Τα θαμμένα τετράδια των εξόριστων γυναικών στο Τρίκερι

    Published
    Εξόριστες στο σχολείο της Χίου καθαρίζουν πατάτες

    Τα θαμμένα τετράδια των εξόριστων γυναικών στο Τρίκερι

    Published
    Εξόριστες στο σχολείο της Χίου καθαρίζουν πατάτες
    Η Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου εξιστορεί στο Short Stories την περιπέτεια των τετραδίων εξόριστων γυναικών στα οποία κατέγραφαν τη μονότονη και σκληρή ζωή που τους επιφύλαξαν οι μετεμφυλιακές κυβερνήσεις

    Το 1950 και 1951, τότε που τα ξερονήσια ήταν γεμάτα εξόριστους/ες, περίπου πεντακόσιες γυναίκες «ανεπίδεκτες αναμορφώσεως», μεταφέρθηκαν από τη Μακρόνησο στο Τρίκερι.

    Οργάνωσαν τη ζωή τους με πνεύμα αλληλεγγύης και οικονομίας δυνάμεων. Εννέα από αυτές τις γυναίκες αποφάσισαν να γράψουν όλα όσα έζησαν στα στρατόπεδα «πειθαρχημένης διαβιώσεως». Πριν ξεχαστούν. Μοίρασαν την εργασία κατά χρονικές περιόδους στα διάφορα νησιά.

    Άρχισαν να γράφουν μες στις σκηνές τους με δυσεύρετο μελάνι και χαρτί και με τον φόβο του χωροφύλακα. Φύλαγαν τα χειρόγραφά τους πότε στη γη, πότε στο στρώμα τους. Ή και κατάσαρκα στο στήθος για να τα σώσουν από τυχόν αιφνιδιαστικές έρευνες. Μαζεύονταν μυστικά και απόμερα και διάβαζαν μεταξύ τους τα γραφτά τους. Για να ελέγξουν την αντικειμενικότητα των γεγονότων. Αλλά και για να παίρνουν κουράγιο η μια από την άλλη.

    Οι γυναίκες που έγραψαν αυτά τα κείμενα δεν ήταν λογοτέχνιδες ούτε ήθελαν να κάνουν λογοτεχνία. Υπάρχει μονοτονία στα γραφτά τους. Γιατί μονότονη και σκληρή ήταν η ζωή τους. Άλλες τολμούν να παραδώσουν ολόκληρα τα ονόματα των βασανιστών τους. Άλλες τα αλλάζουν ή αφήνουν μόνο τα αρχικά τους από φόβο μήπως τα βρουν και τις τιμωρήσουν. Δεν θέλουν να εκδικηθούν, αλλά να πληροφορήσουν τους νέους κυρίως που λίγα γνωρίζουν από τον Εμφύλιο.

    Οι γυναίκες που γράφουν είναι η Ευαγγελία Φωτάκη από το Ηράκλειο της Κρήτης, η φαρμακοποιός Αθηνά Κωνσταντοπούλου και η οδοντογιατρός Στάσα Κεφαλίδου από τη Θεσσαλονίκη, η φοιτήτρια Νίτσα Γαβριηλίδη από το Κιλκίς, η ποιήτρια Βικτωρία Θεοδώρου από τα Χανιά, η Ρόζα Ιμβριώτη και η δημοσιογράφος Αφροδίτη Μαυροειδή (Παντελέσκου) από την Αθήνα.

    Αργότερα άλλες έφυγαν για τον Αϊ-Στράτη, άλλες για τα σπίτια τους. Σκορπίστηκαν σε όλη τη χώρα. Τα τετράδια των εξόριστων γυναικών ξεχάστηκαν κάπου κρυμμένα στο Τρίκερι. Δυο αντίγραφα φυγαδεύτηκαν έξω.

    Πολλά χρόνια αργότερα μια ομάδα πρώην εξόριστων οργάνωσε μια εκδρομή-προσκύνημα στο Τρίκερι. Πήγε μαζί τους και η Βικτωρία Θεοδώρου.

    Κάποιες γυναίκες παραδίδουν τα ονόματα των βασανιστών τους. Άλλες τα αλλάζουν ή αφήνουν μόνο τα αρχικά τους από φόβο μήπως τα βρουν και τις τιμωρήσουν

    Είχε την ελπίδα πως θα έβρισκε τα τετράδια σε μια κουφαλιασμένη ελιά, γύρω στον  Αϊ-Γιώργη κοντά στον όρμο των πηγαδιών. Δεν βρήκε τίποτε – ούτε το δέντρο. Το ερημοκλήσι ήταν σφραγισμένο από τον φόβο των ξένων «αρχαιολόγων». Το νησί ήταν αναδασωμένο, το μοναστήρι επισκευασμένο.

    Την άλλη χρονιά η Ρόζα Ιμβριώτου παρέδωσε στη Βικτωρία Θεοδώρου εννιά από τα χαμένα τετράδια των εξόριστων γυναικών. Τα είχε φυλάξει με ευλάβεια στα δύσκολα χρόνια. Και η Βικτωρία με ενθουσιασμό επιδόθηκε στην ανάγνωση και αντιγραφή τους.

    Μπροστά στα μάτια της ζωντάνεψαν όλες εκείνες που υπέφεραν με τη βεβαιότητα πως παλεύουν για μια καλύτερη και πιο δίκαιη ζωή. Θέλησε να τις κάνει να μιλήσουν και να ακουστούν. Δεν άλλαξε τίποτε στα κείμενα. Δεν έκανε διορθώσεις ουσίας. Τα έδωσε όπως γράφτηκαν το 1950 και το 1961 από τις εξόριστες, για να διατηρηθεί το πνεύμα εκείνο, με την υπερηφάνεια, την εγκαρτέρηση, αλλά και με τις ακρότητες της πίστης, την εμμονή στο ιδανικό και σε αυτούς που πολεμούσαν γι’ αυτό.

    Η δήλωση μετάνοιας ή η αποκήρυξη δεν αφορούσε μόνο το Κομμουνιστικό Κόμμα, αλλά και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ήταν ταπείνωση να κάνεις το χατίρι των βασανιστών σου και να τους δώσεις την υπογραφή που τόσο λυσσαλέα ζητούσαν.

    Η ποιήτρια Βικτωρία Θεοδώρου, αφού διάβασε τα γραφτά των γυναικών, αποφάσισε το 1976 να τα εκδώσει, μη αλλάζοντας τίποτε στα κείμενα, για να διατηρηθεί αναλλοίωτο το πνεύμα της εποχής.

    Picture of Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου
    Η Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου είναι φωτογράφος – συγγραφέας

    ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS

    MORE STORIES

    SHORT STORIES ΜΑΡΙΑ Καραγιώργη κατερινα μαυροκεφαλίδου
    Short

    Για τη Μαρία Καραγιώργη, τη Μαριώ μου

    Η Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου παραθέτει στο Short Stories το χρονικό της φιλίας της με τη Μαρία Καραγιώργη, συντρόφισσας του Κώστα Καραγιώργη (Γυφτοδήμου), στελέχους του ΚΚΕ που έπεσε θύμα των κομματικών εκκαθαρίσεων μετά τον Εμφύλιο

    ΠΗΛΙΟ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ Λιλή Ζωγράφου,
    Short

    Ηλιογέννητη – Η πανσιόν όπου πλέχτηκε το ειδύλλιο του Άγγελου με την Άννα Σικελιανού

    Η Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου περιγράφει στο Short Stories στιγμές στην πανσιόν Ηλιογέννητη στο Πήλιο που πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε φιλοξενήσει πολλά μέλη της εγχώριας πνευματικής ελίτ