Ναι, μου συνέβη κι εμένα. Πριν από αρκετά χρόνια, μια μέρα μετά το μάθημα για το Πολυτεχνείο, μαθητές μου, οι οποίοι προφανώς είχαν μεταφέρει το μήνυμα στο σπίτι τους και είχαν συζητήσει με τους γονείς τους, διατύπωσαν ευθέως την άποψη ότι δεν υπήρξαν νεκροί στο Πολυτεχνείο.
Πρώτα απ’ όλα οφείλω να πω δυο πράγματα. Το Πολυτεχνείο είναι μια δύσκολη ιστορία για να τη διδάξεις στα παιδιά. Γιατί συγχέεται με τον εθνικό άλλο. Η εικόνα με το τανκ να μπαίνει στο Πολυτεχνείο δημιουργεί συγχύσεις, όπως και η αναφορά στον φασισμό οδηγεί σε συνειρμούς με τους Γερμανούς κ.λπ.
Κι έπειτα εμείς δεν είμαστε εθνικόφρονες ούτε φασίστες. Είμαστε φτιαγμένοι από διαφορετικά υλικά και υπηρετούμε μια ανθρωπιστική κριτική παιδαγωγική. Δεν στοχεύουμε να «κατασκευάσουμε» τη συνείδηση των μαθητών μας κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση δική μας. Ούτε να τους κάνουμε κατήχηση.
Εμείς οφείλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να βρουν τον δικό τους δρόμο. Να γνωρίσουν βιωματικά αξίες όπως η αλληλεγγύη, η δικαιοσύνη, η συλλογικότητα, η ελευθερία, η ενσυναίσθηση. Να μάθουν να σκέφτονται κριτικά και ελεύθερα, να λένε τη γνώμη τους όποια κι αν είναι αυτή. Γι’ αυτό οφείλουμε να τα ακούσουμε αλλά και να τους πούμε τα γεγονότα. Και να συζητήσουμε μαζί τους με ηρεμία για τα γεγονότα αυτά.
Το σημαντικότερο μάθημα της γιορτής του Πολυτεχνείου είναι μια γιορτή ελευθερίας, μια εμπειρία ελευθερίας, η γεύση της οποίας μένει ανεξίτηλη στη συνείδηση των παιδιών.
Αυτό σημαίνει διαπαιδαγώγηση ελεύθερων ανθρώπων.
Είχα λοιπόν την τύχη εκείνη την ημέρα να γνωρίζω την έκθεση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου.
Κι έτσι ξεκίνησε μια κουβέντα. Για την ιστορική έννοια «τεκμήριο», για το γεγονός και για την ερμηνεία του.